عبارتی است که از تمامی اقلام و مواد به همان صورتی که وارد می شوند، برای بسته بندی، چیدن و جدا کردن کالاهای استفاده شده می شوند، به جز موادی مانند پوشال، کاغذ، پشم شیشه، تراشه و غیره که به صورت فله برای بسته بندی وارد می شوند. محفظه ها و بارچین ها نیز مستثنی هستند.
بسته‌بندی یا "Packaging" بر اساس تعریف سازمان جهانی گمرک (WCO)، به‌عنوان یک بخش اساسی در فرآیند آماده‌سازی کالاها برای حمل و نقل، ذخیره‌سازی و توزیع محسوب می‌شود. بسته‌بندی به منظور حفاظت از کالاها در برابر آسیب‌های فیزیکی، شرایط محیطی و سایر مخاطراتی که ممکن است در طول زنجیره تأمین پدید آیند، طراحی و پیاده‌سازی می‌گردد. افزون بر این، بسته‌بندی موظف است اطلاعات ضروری در خصوص محصول، نظیر مواد تشکیل‌دهنده، دستورالعمل‌های استفاده، هشدارها و بارکدها را فراهم آورد.
سازمان جهانی گمرک (WCO) بسته‌بندی را به چند دسته تقسیم می‌کند:
بسته‌بندی اولیه (Primary Packaging): این نوع بسته‌بندی مستقیماً با محصول در تماس است و هدف اصلی آن حفظ و نگهداری محصول می‌باشد. به‌عنوان مثال می‌توان به بطری‌های نوشیدنی یا قوطی‌های کنسرو اشاره کرد.
بسته‌بندی ثانویه (Secondary Packaging): این نوع بسته‌بندی شامل مجموعه‌ای از بسته‌های اولیه است که به منظور سهولت در حمل و نقل و ذخیره‌سازی طراحی شده‌اند. به‌عنوان مثال، جعبه‌های مقوایی که چندین بطری را در خود جای می‌دهند.
بسته‌بندی ثالثیه (Tertiary Packaging): این نوع بسته‌بندی برای حمل و نقل و جابجایی در مقیاس بزرگ استفاده می‌شود و شامل پالت‌ها، جعبه‌های بزرگ و کانتینرها می‌گردد.
بسته‌بندی باید با استانداردها و مقررات گمرکی و بین‌المللی سازگار باشد تا فرآیند بازرسی و ترخیص کالاها بدون مشکل انجام شود. این استانداردها شامل الزامات ایمنی، بهداشتی و محیط‌زیستی هستند که باید در طراحی و تولید بسته‌بندی به دقت رعایت شوند.
بسته‌بندی یا "Packaging" نقشی بسیار حیاتی در اسناد مورد استفاده در تجارت جهانی ایفا می‌کند. کاربردها و اهمیت بسته‌بندی شامل موارد زیر است:
حفاظت از کالاها: بسته‌بندی به عنوان یک محافظ برای کالاها در برابر آسیب‌های فیزیکی، شرایط نامساعد محیطی و سایر مخاطراتی که ممکن است در طول حمل و نقل و ذخیره‌سازی رخ دهند، عمل می‌کند. این حفاظت به‌ویژه در اسناد حمل و نقل و بیمه مورد تأکید قرار می‌گیرد.
شناسه‌گذاری و ردیابی: بسته‌بندی شامل برچسب‌ها و بارکدهایی است که اطلاعات کلیدی مانند شماره سریال، کد محصول و کشور مبدا را فراهم می‌کنند. این اطلاعات در اسناد تجاری نظیر فاکتورها و لیست‌های بسته‌بندی (Packing List) استفاده شده و به شناسایی و ردیابی کالاها کمک می‌کنند.
اطلاعات محصول: بسته‌بندی باید شامل اطلاعات ضروری محصول باشد، مانند ترکیبات، دستورالعمل‌های استفاده، هشدارها و تاریخ انقضا می باشد. این اطلاعات در اسناد بهداشتی و ایمنی ثبت می‌شوند و برای رعایت مقررات بین‌المللی حیاتی هستند.
تبلیغات و بازاریابی: بسته‌بندی می‌تواند به عنوان یک ابزار تبلیغاتی و بازاریابی مورد استفاده قرار گیرد، زیرا طراحی و ظاهر آن می‌تواند تأثیر زیادی در جذب مشتریان داشته باشد. این جنبه در اسناد بازاریابی و تبلیغاتی اهمیت زیادی دارد.
تسهیل در حمل و نقل و انبارداری: بسته‌بندی‌های استاندارد و مناسب می‌توانند فرآیندهای حمل و نقل و انبارداری را ساده‌تر و کارآمدتر کنند. این موضوع در اسناد مرتبط با لجستیک و مدیریت زنجیره تأمین مطرح می‌شود.
رعایت مقررات و استانداردها: بسته‌بندی باید با مقررات و استانداردهای بین‌المللی سازگار باشد تا فرآیند گمرکی و ترخیص کالاها بدون مشکل انجام شود. این الزامات در اسناد گمرکی و ترخیص کالا ذکر می‌شوند.
بسته‌بندی یا "Packaging" در تجارت بین‌المللی واردات و صادرات، نقشی اساسی و گسترده در چندین حوزه مختلف ایفا می‌کند. زمینه‌های کاربرد و استفاده بسته‌بندی در تجارت بین‌المللی عبارتند از:
حفاظت از کالاها:
بسته‌بندی به منظور محافظت از کالاها در برابر آسیب‌های فیزیکی، شرایط نامساعد محیطی و سایر مخاطرات در طول حمل و نقل و ذخیره‌سازی به کار می‌رود. این امر به ویژه در حمل و نقل دریایی، هوایی و زمینی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
شناسه‌گذاری و ردیابی:
بسته‌بندی شامل برچسب‌ها و بارکدهایی است که اطلاعات حیاتی مانند شماره سریال، کد محصول و کشور مبدا را فراهم می‌آورند. این اطلاعات به شناسایی و ردیابی کالاها در زنجیره تأمین کمک کرده و در اسناد تجاری نظیر فاکتورها و لیست‌های بسته‌بندی (Packing List) به کار می‌روند.
اطلاعات محصول:
بسته‌بندی باید شامل اطلاعات ضروری در مورد محصول باشد، از جمله ترکیبات، دستورالعمل‌های استفاده، هشدارها و تاریخ انقضا. این اطلاعات برای رعایت مقررات بهداشتی و ایمنی بین‌المللی حیاتی بوده و در اسناد بهداشتی و ایمنی ثبت می‌شوند.
تبلیغات و بازاریابی:
بسته‌بندی به عنوان یک ابزار تبلیغاتی و بازاریابی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد، زیرا طراحی و ظاهر آن می‌تواند تأثیر بسزایی در جذب مشتریان داشته باشد. این جنبه در اسناد بازاریابی و تبلیغاتی بسیار مهم است.
تسهیل در حمل و نقل و انبارداری:
بسته‌بندی‌های استاندارد و مناسب می‌توانند فرآیندهای حمل و نقل و انبارداری را ساده‌تر و کارآمدتر کنند. این موضوع در اسناد لجستیک و مدیریت زنجیره تأمین اهمیت دارد.
رعایت مقررات و استانداردها:
بسته‌بندی باید با مقررات و استانداردهای بین‌المللی مطابقت داشته باشد تا فرآیند گمرکی و ترخیص کالاها بدون مشکل انجام شود. این الزامات در اسناد گمرکی و ترخیص کالا ذکر می‌شوند.
حفظ کیفیت و تازگی محصولات:
در صنایع غذایی و دارویی، بسته‌بندی نقش حیاتی در حفظ کیفیت و تازگی محصولات ایفا می‌کند. بسته‌بندی مناسب می‌تواند از فاسد شدن محصولات جلوگیری کرده و عمر مفید آن‌ها را افزایش دهد.
تسهیل در حمل و نقل و انبارداری با استفاده از بسته‌بندی‌های استاندارد و مناسب می‌تواند تاثیرات گسترده‌ای بر زنجیره تأمین و مدیریت کالاها داشته باشد. توضیحات بیشتر در این زمینه به شرح زیر است:
تسهیل در حمل و نقل
کاهش هزینه‌ها:
بسته‌بندی‌های کارآمد می‌توانند حجم و وزن کلی محموله را کاهش دهند، که این موضوع به کاهش هزینه‌های حمل و نقل کمک می‌کند. استفاده از مواد بسته‌بندی سبک‌تر و مقاوم‌تر به کاهش هزینه‌های سوخت و حمل و نقل منجر می‌شود.
افزایش سرعت جابجایی:
بسته‌بندی‌های استاندارد به گونه‌ای طراحی شده‌اند که به راحتی قابل حمل و جابجایی باشند. این طراحی‌ها شامل دستگیره‌ها، نقاط قوت اضافی و ابعاد استانداردی است که فرآیند بارگیری و تخلیه را تسهیل می‌کنند.
حفاظت از کالاها در طول حمل و نقل:
بسته‌بندی‌های مقاوم و استاندارد از کالاها در برابر ضربه، فشار و شرایط نامساعد محیطی محافظت می‌کنند. این امر به کاهش خسارت‌های ناشی از حمل و نقل کمک می‌کند و از ضررهای مالی جلوگیری می‌کند.
تسهیل در انبارداری
بهینه‌سازی فضای انبار:
بسته‌بندی‌های استاندارد با ابعاد و شکل‌های منظم، به انبارداران اجازه می‌دهند که از فضای موجود به صورت بهینه استفاده کنند. این بسته‌بندی‌ها قابلیت انباشتن به صورت منظم و پایدار را دارند که به بهبود مدیریت فضای انبار کمک می‌کند.
افزایش کارآیی موجودی‌برداری:
بسته‌بندی‌های شفاف یا دارای برچسب‌های واضح، فرآیند موجودی‌برداری را سریع‌تر و دقیق‌تر می‌کنند. اطلاعات محصول که به‌صورت بارکد یا RFID بر روی بسته‌بندی درج شده است، به شناسایی و ردیابی سریع کالاها کمک می‌کند.
حفاظت از کیفیت و شرایط نگهداری:
بسته‌بندی مناسب می‌تواند شرایط بهینه نگهداری کالاها را فراهم کند. برای مثال، بسته‌بندی‌های ضد رطوبت، ضد حرارت و ضد ضربه می‌توانند از خراب شدن و کاهش کیفیت کالاها جلوگیری کنند.
تسهیل در دسته‌بندی و سازمان‌دهی:
بسته‌بندی‌های استاندارد کمک می‌کنند تا کالاها به‌طور منظم و سازمان‌یافته در انبار دسته‌بندی شوند. این امر به کارکنان انبار اجازه می‌دهد تا به راحتی به کالاهای مورد نیاز دسترسی پیدا کنند و فرآیندهای انبارداری را بهبود بخشند.
کاهش زمان و هزینه‌های جابجایی داخلی:
بسته‌بندی‌هایی که برای جابجایی آسان طراحی شده‌اند، نیاز به زمان و نیروی انسانی کمتر برای جابجایی داخلی در انبار دارند. این بسته‌بندی‌ها اغلب دارای دستگیره‌ها، چرخ‌ها یا قابلیت قرارگیری بر روی پالت‌ها هستند که به سرعت و سهولت جابجایی کمک می‌کنند.
بهبود فرآیندهای لجستیک
ارتباط بهتر بین بخش‌های مختلف زنجیره تأمین:
بسته‌بندی‌های استاندارد امکان تعامل بهتر بین تولیدکنندگان، توزیع‌کنندگان و خرده‌فروشان را فراهم می‌کند. این هماهنگی به بهبود کل زنجیره تأمین منجر می‌شود و فرآیندهای لجستیکی را کارآمدتر می‌سازد.
رعایت مقررات و استانداردهای بین‌المللی:
استفاده از بسته‌بندی‌های استاندارد به معنای رعایت مقررات و استانداردهای بین‌المللی است که از مشکلات قانونی در فرآیندهای گمرکی و حمل و نقل جلوگیری می‌کند.
به طور کلی، بسته‌بندی‌های استاندارد و مناسب نقش حیاتی در بهبود کارآیی، کاهش هزینه‌ها، حفاظت از کالاها و افزایش سرعت عملیات در حمل و نقل و انبارداری دارند. این عوامل به شرکت‌ها کمک می‌کنند تا عملکرد بهتری در مدیریت زنجیره تأمین و ارائه خدمات به مشتریان خود داشته باشند.
پیشگیری از تقلب و قاچاق:
بسته‌بندی‌های دارای نشانه‌های امنیتی نقش مهمی در جلوگیری از تقلب و قاچاق کالاها ایفا می‌کنند. این نشانه‌ها شامل موارد زیر هستند:
هولوگرام‌ها:
هولوگرام‌ها نشانه‌های امنیتی پیچیده‌ای هستند که به سختی قابل تقلب‌اند. آن‌ها به منظور تأیید اصالت کالا و ایجاد اطمینان برای مصرف‌کنندگان به کار می‌روند. هولوگرام‌ها معمولاً دارای تصاویر سه‌بعدی و الگوهای پیچیده‌ای هستند که تنها با تجهیزات خاصی قابل تولید هستند.
بارکدهای منحصر به فرد:
بارکدهای منحصر به فرد و QR کدها اطلاعات خاصی در مورد محصول را در خود جای می‌دهند که به راحتی قابل اسکن و بررسی هستند. این بارکدها می‌توانند شامل اطلاعاتی مانند شماره سریال، تاریخ تولید و جزئیات مربوط به تولید کننده باشند. با اسکن این بارکدها، مصرف‌کنندگان و مقامات گمرکی می‌توانند اصالت کالا را تأیید کنند.
علائم امنیتی:
علائم امنیتی دیگر مانند RFID (شناسه فرکانس رادیویی)، مهر و موم‌های امنیتی و نشان‌های لیزری نیز به جلوگیری از تقلب و قاچاق کمک می‌کنند. RFID می‌تواند اطلاعات دقیقی درباره مسیر حمل و نقل و موقعیت کنونی کالا ارائه دهد، در حالی که مهر و موم‌های امنیتی و نشان‌های لیزری می‌توانند به تشخیص تلاش‌های دستکاری و تغییرات غیرمجاز در بسته‌بندی کمک کنند.
کدهای احراز هویت دیجیتال:
برخی بسته‌بندی‌ها از کدهای احراز هویت دیجیتال استفاده می‌کنند که از طریق پلتفرم‌های آنلاین قابل بررسی هستند. مصرف‌کنندگان می‌توانند با وارد کردن این کدها در سایت‌های مشخص، اصالت کالا را بررسی کنند و از تقلبی نبودن آن اطمینان حاصل کنند.
مزایای استفاده از نشانه‌های امنیتی در بسته‌بندی
حفاظت از برند:
نشانه‌های امنیتی به حفظ اعتبار و شهرت برند کمک می‌کنند. با جلوگیری از عرضه کالاهای تقلبی، شرکت‌ها می‌توانند از آسیب به برند خود و از دست دادن مشتریان جلوگیری کنند.
ایمنی مصرف‌کنندگان:
بسته‌بندی‌های امن تضمین می‌کنند که مصرف‌کنندگان محصولات اصلی و غیرتقلبی را دریافت می‌کنند، که به ویژه در صنایع حساس مانند داروسازی و محصولات بهداشتی بسیار مهم است.
رعایت مقررات قانونی:
استفاده از نشانه‌های امنیتی می‌تواند به شرکت‌ها کمک کند تا الزامات قانونی مربوط به مبارزه با قاچاق و تقلب را رعایت کنند. این امر می‌تواند فرآیندهای گمرکی و ترخیص کالاها را تسهیل کند.
کاهش خسارت‌های مالی:
با جلوگیری از ورود کالاهای تقلبی به بازار، شرکت‌ها می‌توانند از خسارت‌های مالی ناشی از رقابت غیرمنصفانه و کاهش فروش جلوگیری کنند.
