درابک یا Drawback در گمرک

عبارت است از مبلغ حقوق و عوارض ورودی که به موجب روش درابک مسترد می شود.

تعریف درابک (Drawback) از منظر سازمان جهانی گمرک (WCO)
درابک (Drawback) یک سازوکار مالیاتی پیشرفته است که طی آن، حقوق و عوارض گمرکی پرداخت شده بر واردات کالاها تحت شرایط معینی به صادرکننده مسترد می گردد. این مکانیسم، نقش کلیدی در تشویق صادرات و افزایش رقابت پذیری محصولات صادراتی کشورها ایفا می کند. با بهره گیری از این سیستم، تولیدکنندگان قادر خواهند بود هزینه های گمرکی را به نحو مؤثری کاهش داده و بدین ترتیب توان رقابتی خود را در بازارهای بین المللی بهبود بخشند.
این سیستم بازپرداخت، علاوه بر افزایش شفافیت در فرآیندهای گمرکی و مالی، به حفظ و تقویت جریان نقدینگی صادرکنندگان نیز کمک شایانی می نماید. سازمان جهانی گمرک (WCO) با تعیین استانداردها و ارائه رهنمودهای اجرایی، نقشی حیاتی در هماهنگ سازی و بهبود عملکرد سیستم های گمرکی کشورها دارد.

اهمیت و کاربرد درابک در تجارت بین المللی
تقویت و تحریک صادرات
درابک (Drawback) به عنوان یک مکانیزم مالیاتی پیشرفته، با استرداد عوارض گمرکی و مالیات های پرداخت شده بر مواد اولیه وارداتی، به طور مؤثر هزینه های تولید را کاهش می دهد. این کاهش هزینه ها به تولیدکنندگان این امکان را می دهد تا محصولات خود را با قیمت های رقابتی تر در بازارهای بین المللی عرضه کنند. با کاهش بار مالیاتی بر واردات مواد اولیه و اجزاء ضروری، تولیدکنندگان می توانند قیمت نهایی کالاهای صادراتی خود را بهبود بخشند و در نتیجه، سهم بیشتری از بازار جهانی را به خود اختصاص دهند. این امر موجب افزایش حجم صادرات و تقویت موقعیت رقابتی کشور در عرصه تجارت بین المللی می شود.

بهبود جریان نقدینگی
یکی از مزایای برجسته سیستم درابک، بهبود قابل توجه جریان نقدینگی برای صادرکنندگان است. بازپرداخت سریع و کارآمد عوارض و حقوق گمرکی پرداخت شده، منجر به آزادسازی سرمایه های مالی می شود که در غیر این صورت به عنوان هزینه های غیرقابل دسترسی محسوب می شدند. این فرآیند به صادرکنندگان این امکان را می دهد تا سرمایه های خود را به طور بهینه تری مدیریت کنند و در زمینه های مختلفی از جمله تحقیق و توسعه، بهینه سازی فرآیندهای تولیدی و گسترش بازارهای جدید سرمایه گذاری نمایند. در نتیجه، شرکت ها قادر خواهند بود با انعطاف پذیری بیشتری به تغییرات بازار و تقاضاهای جدید پاسخ دهند.

افزایش شفافیت و اعتماد
اجرای صحیح و شفاف سیستم درابک نقش حیاتی در افزایش اعتماد میان تجار و نهادهای گمرکی ایفا می کند. شفافیت در فرآیند بازپرداخت عوارض و مالیات ها، اطمینان خاطر تجار و صادرکنندگان را از دریافت به موقع و بدون تبعیض حقوق مالیاتی خود افزایش می دهد. این شفافیت موجب بهبود روابط تجاری بین المللی و تقویت اعتماد متقابل میان کشورها می شود. نهادهای گمرکی نیز با بهره گیری از این سیستم، می توانند فرآیندهای نظارتی خود را بهبود بخشیده و از هرگونه تخلف یا سوءاستفاده جلوگیری کنند. این موضوع باعث افزایش کارآیی و سلامت سیستم های گمرکی و تجاری می گردد.
در مجموع، درابک به عنوان یکی از ابزارهای کلیدی در تقویت تجارت بین المللی، به کاهش هزینه های تولید و افزایش رقابت پذیری محصولات صادراتی کمک شایانی می کند. همچنین با بهبود جریان نقدینگی و افزایش شفافیت، نقش مؤثری در بهبود کلی نظام تجاری و اقتصادی کشورها ایفا می نماید. سازمان جهانی گمرک (WCO) با تعیین استانداردها و ارائه رهنمودهای لازم، نقش اساسی در اجرای صحیح و کارآمد این سیستم در سطح جهانی دارد و بدین ترتیب، به تسهیل تجارت بین المللی و تقویت همکاری های اقتصادی بین کشورها کمک شایانی می کند.

تحلیل عمیق تر
نقش درابک در بهبود هزینه های تولید
درابک به عنوان یک سیاست مالی حمایتی، مستقیماً به کاهش هزینه های تولیدکنندگان کمک می کند. با بازپرداخت عوارض و مالیات های پرداخت شده بر مواد اولیه وارداتی، هزینه های تولید کاهش می یابد و در نتیجه، توان رقابتی تولیدکنندگان در بازارهای جهانی افزایش می یابد. این سیاست به ویژه برای کشورهایی که به واردات مواد اولیه وابسته هستند، حیاتی است و می تواند منجر به توسعه صنایع داخلی و افزایش توان صادراتی کشور شود.

تاثیر درابک بر سرمایه گذاری و توسعه صنعتی
با بهبود جریان نقدینگی از طریق بازپرداخت سریع عوارض و مالیات ها، شرکت ها می توانند منابع مالی آزاد شده را به سرمایه گذاری در بخش های تحقیق و توسعه، بهینه سازی فرآیندهای تولیدی و گسترش ظرفیت های تولیدی اختصاص دهند. این امر موجب افزایش بهره وری و نوآوری در صنایع مختلف می شود و در بلندمدت به توسعه صنعتی و اقتصادی کشور کمک می کند.

بهبود عملکرد نظارتی و جلوگیری از تخلفات
سیستم درابک با فراهم کردن شفافیت در فرآیندهای گمرکی، نقش مهمی در بهبود عملکرد نظارتی نهادهای گمرکی دارد. با اجرای صحیح و دقیق این سیستم، نهادهای گمرکی می توانند از تخلفات و سوءاستفاده ها جلوگیری کنند و بهبود کارآیی و سلامت سیستم های گمرکی را تضمین نمایند. این موضوع موجب افزایش اعتماد تجار و سرمایه گذاران به سیستم گمرکی و تجاری کشور می شود و زمینه ساز توسعه بیشتر تجارت بین المللی می گردد.

قوانین و مقررات اجرایی در گمرکات ایران
در ایران، مقررات و آیین نامه های مرتبط با سیستم درابک با هدف همسویی با استانداردهای بین المللی و قوانین ملی تدوین شده اند تا از انسجام و کارآمدی این سازوکار مالیاتی در فرآیندهای تجاری اطمینان حاصل شود. جزئیات کلیدی و تخصصی این مقررات به شرح زیر است:
شرایط احراز
برای آنکه کالاهای صادراتی مشمول دریافت مزایای درابک شوند، باید به طور مشخص از مواد اولیه وارداتی تولید شده باشند. این مواد اولیه باید به طور دقیق و مستند در فرآیند تولید کالاهای صادراتی به کار رفته باشند. به عبارت دیگر، صادرکنندگان باید مدارک و مستنداتی ارائه دهند که نشان دهد مواد اولیه وارداتی به تولید کالای نهایی صادراتی منجر شده اند. همچنین، کالاهایی که تحت فرآیندهای خاصی نظیر فرآوری، مونتاژ یا اصلاحات فنی قرار گرفته اند، نیز تحت شرایط معینی می توانند مشمول دریافت درابک شوند.

مهلت زمانی
صادرکنندگان ملزم هستند درخواست بازپرداخت عوارض و مالیات ها را در یک بازه زمانی مشخص پس از انجام صادرات ارائه دهند. این مدت زمان معمولاً بین ۶ تا ۱۲ ماه پس از تاریخ صادرات تعیین می شود، هرچند ممکن است بسته به نوع کالا و مقررات خاص مرتبط با آن تغییراتی داشته باشد. تعیین این مهلت زمانی به منظور اطمینان از اجرای به موقع و کارآمد سیستم درابک و جلوگیری از تأخیرات غیرموجه صورت می گیرد. صادرکنندگان موظفند در این بازه زمانی مستندات لازم را به گمرک ارائه دهند تا فرآیند بازپرداخت آغاز گردد.

مستندات دقیق
صادرکنندگان مکلف به ارائه مستندات جامعی هستند که شامل جزئیات پرداخت عوارض و مالیات ها، فرآیند تولید و صادرات کالاها باشد. این مستندات باید به طور دقیق و کامل تهیه شوند تا هرگونه ابهام یا نقص در فرآیند بررسی و تأیید درخواست بازپرداخت به حداقل برسد. مستندات مورد نیاز عبارتند از:
فاکتورهای خرید مواد اولیه وارداتی: که باید مقدار و ارزش مواد وارداتی را مشخص کند.
مدارک پرداخت عوارض و مالیات ها: که تأییدیه پرداخت های انجام شده به گمرک را شامل می شود.
گزارشات تولید: که نحوه استفاده از مواد اولیه وارداتی در فرآیند تولید را توضیح دهد.
اسناد حمل و نقل: که باید تاریخ و جزئیات صادرات کالاها را مشخص کند.
گواهی صادرات: که توسط نهادهای مربوطه صادر شده و تأییدیه صادرات کالاها را ارائه می دهد.

نهادهای نظارتی و اجرایی
در ایران، سازمان گمرک جمهوری اسلامی ایران به عنوان نهاد اصلی مسئول اجرای مقررات درابک عمل می کند. این سازمان با همکاری سایر نهادهای ذی ربط، نظارت بر فرآیندهای اجرایی، بررسی مستندات و تأیید درخواست های بازپرداخت را بر عهده دارد. سازمان گمرک با بهره گیری از سامانه های الکترونیکی پیشرفته، سعی در تسهیل و تسریع فرآیندهای اجرایی و بهبود شفافیت و کارآیی دارد.
مقررات و آیین نامه های اجرایی مرتبط با درابک در گمرکات ایران، با هدف تسهیل صادرات، کاهش هزینه های تولید و افزایش رقابت پذیری کالاهای صادراتی تدوین شده اند. این مقررات با تأکید بر شرایط احراز دقیق، مهلت زمانی مشخص و ارائه مستندات جامع، به منظور اطمینان از اجرای صحیح و شفاف سیستم درابک تنظیم شده اند. سازمان گمرک جمهوری اسلامی ایران به عنوان نهاد نظارتی و اجرایی مسئول، با بهره گیری از ابزارهای نوین الکترونیکی، نقش مهمی در تحقق اهداف این سیستم ایفا می کند.

سازمان جهانی گمرک (WCO) و نقش آن در سیستم درابک
معرفی سازمان جهانی گمرک (WCO)
سازمان جهانی گمرک (WCO) به عنوان یک نهاد بین المللی تخصصی، نقش حیاتی در تدوین، هماهنگی و اجرای استانداردها و مقررات گمرکی در سطح جهانی دارد. این سازمان که بیش از ۱۸۰ کشور عضو آن هستند، تلاش می کند تا با ارائه راهنماها، توصیه نامه ها و استانداردهای بین المللی، فرآیندهای گمرکی را بهینه سازی کرده و تسهیل تجارت جهانی را میسر سازد.

نقش WCO در تدوین استانداردهای درابک
در حوزه درابک، WCO با ایجاد استانداردهای دقیق و جامع، کشورهای عضو را در پیاده سازی و اجرای سیستم های کارآمد بازپرداخت عوارض گمرکی و مالیات ها هدایت می کند. این استانداردها به گونه ای طراحی شده اند که هزینه های تولید را کاهش داده، رقابت پذیری کالاهای صادراتی را افزایش دهند و شفافیت و کارآیی سیستم های گمرکی را بهبود بخشند.

ارائه راهنماها و توصیه نامه ها
WCO با انتشار راهنماها و توصیه نامه های اجرایی، کشورهای عضو را در هماهنگی سیستم های گمرکی خود با بهترین استانداردهای بین المللی یاری می کند. این اسناد شامل روش های بهینه، فرآیندهای اجرایی و نمونه های عملی از کشورهای مختلف هستند که به افزایش بهره وری و کاهش خطاها و تخلفات در سیستم های گمرکی کمک می کنند.
راهنماهای تخصصی: WCO مجموعه ای از راهنماهای تخصصی را تدوین می کند که به کشورهای عضو در پیاده سازی مؤثر سیستم های درابک کمک می کنند. این راهنماها شامل جزئیات فنی، روش های اجرایی و مثال های عملی از تجربه های بین المللی هستند.
توصیه نامه های اجرایی: این توصیه نامه ها شامل پیشنهاداتی برای بهبود سیستم های درابک و هماهنگی آن ها با استانداردهای بین المللی است. این اسناد شامل سیاست های نظارتی، روش های ارزیابی و بازبینی سیستم ها و تکنیک های بهینه سازی فرآیندها می باشند.

تسهیل همکاری بین المللی
WCO با ایجاد بسترهای همکاری بین المللی، کشورهای عضو را تشویق می کند تا تجربیات و دانش خود را در زمینه اجرای سیستم درابک به اشتراک بگذارند. این همکاری ها از طریق برگزاری کارگاه ها، سمینارها و کنفرانس های بین المللی صورت می گیرد، جایی که کارشناسان و مقامات گمرکی از سراسر جهان گرد هم می آیند تا بهترین روش ها و تجربیات خود را تبادل کنند.

نقش آموزشی و مشاوره ای
یکی از وظایف کلیدی WCO، ارائه برنامه های آموزشی و مشاوره های فنی به کشورهای عضو است. این برنامه ها به ارتقاء ظرفیت های انسانی و فنی کشورها برای اجرای مؤثر سیستم درابک کمک می کنند. دوره های آموزشی، کارگاه های عملی و برنامه های آموزشی آنلاین از جمله ابزارهای مورد استفاده WCO برای این منظور هستند.

برنامه های آموزشی: WCO دوره های آموزشی متعددی برگزار می کند که به توسعه توانمندی های فنی و مدیریتی کارکنان گمرکی اختصاص دارد. این دوره ها شامل مباحثی همچون مدیریت سیستم های درابک، نظارت و ارزیابی عملکرد و بهبود فرآیندهای اجرایی می شوند.
مشاوره های فنی: WCO با ارائه مشاوره های فنی به کشورهای عضو، آن ها را در بهینه سازی و اصلاح سیستم های درابک یاری می دهد. این مشاوره ها توسط کارشناسان بین المللی ارائه می شوند و بر اساس نیازها و شرایط خاص هر کشور تنظیم می گردند.

بهبود شفافیت و کارآیی
WCO با ترویج استفاده از فناوری های نوین و سامانه های الکترونیکی، به کشورهای عضو کمک می کند تا شفافیت و کارآیی سیستم های درابک خود را بهبود بخشند. بهره گیری از سامانه های مدیریت الکترونیکی، نظارت دقیق تر بر فرآیندهای گمرکی را امکان پذیر کرده و از بروز تخلفات جلوگیری می کند.

سازمان جهانی گمرک (WCO) با تدوین استانداردها، ارائه راهنماها و توصیه نامه های اجرایی، تسهیل همکاری بین المللی و ارائه برنامه های آموزشی و مشاوره های فنی، نقش محوری در بهبود و هماهنگ سازی سیستم های درابک در سطح جهانی ایفا می کند. این اقدامات، کشورها را در اجرای صحیح و شفاف سیستم های درابک یاری کرده و به تسهیل تجارت بین المللی و افزایش رقابت پذیری کالاهای صادراتی منجر می شود.


بازگشت به فهرست