CUSTOMS TRANSIT

Customs procedures under which goods are transported under Customs control from one Customs office to another

عبور (ترانزیت) گمرکی
رویه های گمرکی که بر اساس آن کالاها تحت نظارت و کنترل گمرک، از یک دفتر گمرکی به دفتر گمرکی دیگری حمل میشود.

ترانزیت گمرکی (Customs Transit) مفهومی بنیادی و پراهمیت در تجارت بین المللی و فرآیندهای گمرکی است که در سازمان جهانی گمرک (WCO) به طور جامع تعریف و به کار گرفته می شود. این اصطلاح به فرآیندی اشاره دارد که طی آن کالاها تحت نظارت و کنترل کامل گمرک، از مبدأ به مقصدی دیگر، چه در داخل و چه در خارج از مرزهای یک کشور، منتقل می گردند. در این فرآیند، کالاها از پرداخت حقوق و عوارض گمرکی معاف بوده و از اعمال سایر محدودیت های معمول گمرکی مستثنی می باشند.
در چارچوب این رویه، ممکن است کالاها از طریق چندین کشور واسطه عبور کنند. در طول این مسیر، کالاها تحت مراقبت مستمر گمرک قرار دارند تا از هرگونه تخلف یا انحراف از مسیر مجاز جلوگیری شود و کالاها به صورت قانونی به مقصد نهایی خود برسند. این فرآیند اطمینان می دهد که تمامی مراحل انتقال کالاها شفاف و تحت نظارت دقیق مقامات گمرکی صورت می گیرد.
هدف اصلی ترانزیت گمرکی، تسهیل در حرکت آزادانه کالاها در سطح بین المللی و کاهش موانع تجاری است. این سازوکار به طور مستقیم به کاهش هزینه های حمل و نقل و تسریع در زمان تحویل کالاها در زنجیره تأمین جهانی کمک می کند. علاوه بر این، این رویه نقش مهمی در تضمین امنیت مسیرهای تجاری و جلوگیری از ورود کالاها به بازارهای غیرمجاز ایفا می کند.
اجرای ترانزیت گمرکی بر اساس مجموعه ای از مقررات و قوانین بین المللی است که در چارچوب کنوانسیون ها و توافق نامه های بین المللی همچون کنوانسیون TIR و کنوانسیون کیوتو تدوین و تنظیم شده اند. این اسناد بین المللی اصول و دستورالعمل های لازم را برای نظارت و کنترل بر فرآیند ترانزیت گمرکی ارائه می دهند و بدین ترتیب زمینه ساز تسهیل و بهینه سازی رویه های تجاری در سطح جهانی می شوند.

کاربرد و اهمیت ترانزیت گمرکی
ترانزیت گمرکی یکی از اجزای بنیادین در تسهیل و توسعه تجارت بین المللی محسوب می شود و نقش بسزایی در بهینه سازی عملیات انتقال کالا در سطح جهانی دارد. این فرآیند به تجار، شرکت های بازرگانی و اپراتورهای لجستیکی امکان می دهد تا کالاها را با حداکثر سرعت و کارآیی، و با حداقل محدودیت های قانونی و اداری، از مرزهای ملی عبور دهند. این امر نه تنها باعث تسریع در جریان تجارت می شود، بلکه به شکل قابل توجهی هزینه ها و زمان حمل و نقل را کاهش می دهد.
تسهیل جریان روان تجارت بین المللی:
ترانزیت گمرکی به عنوان یکی از ابزارهای کلیدی برای تسهیل حرکت آزادانه کالاها بین کشورها شناخته می شود. این سیستم به ویژه برای کشورهایی که فاقد دسترسی مستقیم به بنادر دریایی هستند از اهمیت ویژه ای برخوردار است، چراکه از طریق بهره گیری از بنادر و مسیرهای حمل و نقل کشورهای همجوار، امکان دسترسی به بازارهای جهانی را فراهم می سازد. بدین ترتیب، این کشورها می توانند از مزایای رقابتی تجارت دریایی بهره مند شوند، بدون اینکه خودشان دسترسی مستقیم به آب های آزاد داشته باشند.

بهینه سازی هزینه ها و کاهش زمان حمل و نقل:
یکی از مهم ترین مزایای ترانزیت گمرکی، کاهش هزینه های مرتبط با حمل و نقل کالاها است. در این فرآیند، کالاها تحت نظارت گمرکی و بدون نیاز به پرداخت عوارض گمرکی در کشورهای واسطه، از مرزها عبور می کنند. این امر باعث می شود تا کالاها با کاهش چشمگیر در زمان و هزینه، به مقصد نهایی برسند. این مزیت به ویژه برای تجارت پیشگان و شرکت های بین المللی که در محیطی رقابتی فعالیت می کنند، اهمیت دارد، زیرا آنها را قادر می سازد تا به شکل موثرتری با رقبای خود در بازارهای جهانی رقابت کنند.

تقویت امنیت و یکپارچگی زنجیره تأمین:
حفظ امنیت و یکپارچگی زنجیره تأمین از دغدغه های اصلی در تجارت بین المللی است. ترانزیت گمرکی با ارائه نظارت دقیق و پیوسته بر کالاها در طول مسیر عبور، از هرگونه انحراف کالاها به بازارهای غیرقانونی یا اعمال تخلفات جلوگیری می کند. این سیستم نظارتی باعث افزایش اعتماد بین المللی به فرآیندهای تجاری و تضمین امنیت مسیرهای تجاری می شود. همچنین، با ایجاد یک زنجیره تأمین شفاف و امن، زمینه ساز افزایش همکاری های بین المللی و تقویت روابط تجاری میان کشورها می گردد.

به طور خلاصه، ترانزیت گمرکی با ایجاد یک سازوکار منسجم و کارآمد برای عبور کالاها از مرزهای بین المللی، نه تنها به تسهیل و تسریع تجارت بین المللی کمک می کند، بلکه با کاهش هزینه ها، بهبود زمان بندی حمل و نقل و تقویت امنیت زنجیره تأمین، به عنوان یکی از عوامل حیاتی در توسعه تجارت جهانی و افزایش تعاملات اقتصادی بین المللی شناخته می شود. این رویه، با استفاده از استانداردها و مقررات بین المللی، چارچوبی قابل اطمینان برای انتقال کالاها در سطح جهانی فراهم می آورد که به ارتقای سطح تجارت و بهبود عملکرد تجاری در مقیاس جهانی منجر می شود.

مقررات و قوانین مربوط به ترانزیت گمرکی
ترانزیت گمرکی تحت چارچوبی مشخص و با استناد به مجموعه ای از کنوانسیون ها و توافق نامه های بین المللی مدیریت می شود که هدف اصلی آنها هماهنگ سازی و تسهیل فرآیندهای گمرکی در سطح جهانی است. این مقررات به گونه ای طراحی شده اند که ضمن کاهش موانع تجارت بین المللی، نظارت دقیقی بر جریان عبور کالاها از مرزهای مختلف اعمال شود. مهمترین اسناد قانونی و کنوانسیون های بین المللی که به طور مستقیم بر رویه های ترانزیت گمرکی حاکمیت دارند، عبارتند از:
کنوانسیون TIR (Transport International Routier):
کنوانسیون TIR یکی از جامع ترین و پراهمیت ترین ابزارهای حقوقی در حوزه حمل ونقل بین المللی جاده ای است که برای تسهیل رویه های ترانزیت گمرکی طراحی شده است. این کنوانسیون به طور خاص بر انتقال کالاها تحت شرایط مهر و موم گمرکی تمرکز دارد و اجازه می دهد که کالاها با استفاده از یک سند ترانزیتی یکتا به نام "کارنه TIR" از مرزهای چندین کشور عبور کنند بدون اینکه نیازی به بازرسی های مکرر گمرکی در هر مرز وجود داشته باشد. مکانیزم تضمینی مالی بین المللی که در این کنوانسیون تعبیه شده است، به مقامات گمرکی کشورهای عبوری اطمینان می دهد که در صورت بروز تخلف یا عدم پرداخت حقوق و عوارض، مطالبات آنها تامین خواهد شد. این کنوانسیون با ایجاد یک سیستم استاندارد و همسان برای ترانزیت بین المللی، به بهبود کارایی عملیاتی و کاهش هزینه ها و زمان حمل ونقل کمک شایانی می کند. همچنین، اجرای هماهنگ این کنوانسیون میان کشورهای عضو، به شکل گیری یک رویه پایدار و موثر برای حمل ونقل جاده ای بین المللی کمک می نماید.

کنوانسیون تجدید نظر شده کیوتو (Revised Kyoto Convention):
کنوانسیون تجدید نظر شده کیوتو، که توسط سازمان جهانی گمرک (WCO) تدوین شده است، به عنوان یک استاندارد جهانی برای اصلاح و هماهنگ سازی رویه های گمرکی در کشورهای عضو شناخته می شود. این کنوانسیون تاکید ویژه ای بر تسهیل، ساده سازی و استانداردسازی فرآیندهای گمرکی دارد و به ارائه چارچوب های عملیاتی برای بهینه سازی رویه های ترانزیتی می پردازد. یکی از اهداف کلیدی این کنوانسیون، کاهش بروکراسی های گمرکی و افزایش شفافیت در مدیریت ترانزیت کالاها است که به کشورها کمک می کند تا با بهره گیری از بهترین رویه های بین المللی، فرآیندهای گمرکی خود را بهینه سازی کنند. کنوانسیون کیوتو همچنین بر ضرورت همکاری های بین المللی و تبادل اطلاعات میان مقامات گمرکی کشورهای عضو تاکید دارد، تا از همسان سازی و یکپارچگی رویه های گمرکی اطمینان حاصل شود. این هم افزایی نه تنها باعث تسریع و تسهیل جریان تجارت می شود، بلکه امنیت زنجیره تأمین جهانی را نیز تقویت می کند.

مقررات و کنوانسیون های بین المللی نظیر TIR و کیوتو، ساختاری قانونی و منسجم را برای مدیریت و نظارت بر رویه های ترانزیت گمرکی فراهم می آورند. این اسناد، از طریق هماهنگ سازی مقررات و ساده سازی فرآیندهای گمرکی، به تسریع جریان تجارت بین المللی، کاهش هزینه ها و افزایش امنیت زنجیره تأمین کمک می کنند. اجرای موثر این مقررات توسط کشورهای عضو، می تواند نقشی کلیدی در توسعه تجارت جهانی و تقویت همکاری های اقتصادی بین المللی ایفا نماید. این قوانین با ایجاد چارچوبی منسجم و استاندارد، بستر مناسبی برای ارتقای سطح تعاملات تجاری و بهبود عملکرد عملیاتی در مقیاس جهانی فراهم می سازند.

عبور (ترانزیت) گمرکی در ایران: مقررات و قوانین اجرایی
ترانزیت گمرکی در جمهوری اسلامی ایران به عنوان یکی از رویه های مهم گمرکی، بر اساس مجموعه ای از قوانین و مقررات دقیق و منسجم صورت می پذیرد که با هدف تسهیل تجارت بین المللی و تسریع جریان کالاها از مرزهای کشور، تنظیم شده اند. این قوانین که به صورت تخصصی و با توجه به نیازهای جغرافیایی و اقتصادی ایران تدوین شده اند، به طور دقیق به تشریح وظایف و مسئولیت ها، و نیز روند اجرایی ترانزیت گمرکی می پردازند. در ادامه، برخی از مهم ترین مقررات و قوانین اجرایی در حوزه ترانزیت گمرکی در ایران مورد بررسی قرار می گیرند:
۱. قانون امور گمرکی
قانون امور گمرکی، که در سال ۱۳۹۰ به تصویب رسیده است، به عنوان ستون فقرات نظام گمرکی ایران، تمامی جنبه های اجرایی و نظارتی ترانزیت گمرکی را پوشش می دهد. این قانون، اصول و رویه های کلی حاکم بر عبور کالاها از قلمرو گمرکی ایران را تعیین کرده و چارچوبی قانونی برای مدیریت و کنترل ترانزیت داخلی و خارجی فراهم می آورد. به موجب این قانون، کلیه کالاهایی که از طریق مرزهای کشور عبور می کنند، تحت نظارت دقیق گمرک جمهوری اسلامی ایران قرار دارند و باید بر اساس ضوابط و مقررات تعیین شده، وارد یا خارج شوند.

۲. آیین نامه اجرایی قانون امور گمرکی
آیین نامه اجرایی قانون امور گمرکی، که به منظور اجرایی نمودن مفاد قانون مذکور تدوین شده است، به تشریح دقیق تر نحوه اجرای ترانزیت گمرکی در ایران می پردازد. این آیین نامه شامل جزئیاتی از قبیل مراحل مختلف ترانزیت، روش های نظارت و کنترل، شرایط و ضوابط حمل و نقل کالاهای ترانزیتی، و مقررات مربوط به استفاده از تسهیلات ویژه برای ترانزیت است. همچنین، این آیین نامه دستورالعمل هایی را برای اجرای دقیق و هماهنگ رویه های گمرکی در سطح ملی ارائه می دهد.

۳. ترانزیت داخلی و خارجی
ترانزیت گمرکی در ایران به دو بخش ترانزیت داخلی و خارجی تقسیم می شود:
ترانزیت داخلی: در این نوع، کالاها از یک گمرک ورودی به یک گمرک دیگر در داخل کشور منتقل می شوند تا پس از انجام تشریفات گمرکی، به مقصد نهایی در داخل کشور یا به مقصدی خارجی ارسال گردند. این فرآیند تحت نظارت کامل گمرک انجام می شود.
ترانزیت خارجی: این نوع ترانزیت شامل عبور کالاها از مرزهای جمهوری اسلامی ایران به مقصد یک کشور ثالث است. در این حالت، کالاها از گمرک ورودی به گمرک خروجی منتقل می شوند، و کل فرآیند تحت نظارت گمرک ایران صورت می پذیرد تا از انطباق با مقررات و الزامات گمرکی اطمینان حاصل شود.

۴. سیستم های نظارتی و الکترونیکی
به منظور افزایش کارآیی و کاهش بروکراسی در فرآیندهای ترانزیتی، گمرک ایران از سامانه های الکترونیکی پیشرفته مانند سامانه جامع امور گمرکی و سامانه پنجره واحد تجارت فرامرزی استفاده می کند. این سیستم ها امکان ثبت، پیگیری و نظارت بر فرآیند ترانزیت کالاها را به صورت آنلاین فراهم می کنند، که به تسریع روند عبور کالاها و کاهش زمان و هزینه های مرتبط کمک می کند. این سامانه ها همچنین شفافیت و دقت بیشتری را در نظارت بر مسیر حرکت کالاها فراهم می نمایند.

۵. ضمانت نامه ها و تعهدات مالی
در چارچوب قوانین ترانزیت گمرکی ایران، شرکت های حمل ونقل بین المللی موظف به ارائه ضمانت نامه های مالی به گمرک می باشند. این ضمانت نامه ها به منظور تضمین رعایت مقررات ترانزیتی و جلوگیری از تخلفات احتمالی اخذ می شوند. در صورت وقوع تخلف یا عدم پایبندی به قوانین گمرکی، ضمانت نامه های ارائه شده، پوشش دهنده تعهدات مالی مربوط به حقوق و عوارض گمرکی خواهند بود. این رویه به عنوان ابزاری موثر برای اطمینان از اجرای صحیح قوانین و کاهش ریسک های مالی مرتبط با ترانزیت عمل می کند.

۶. مقررات مربوط به کالاهای ممنوعه و مشروط
بر اساس قوانین گمرکی ایران، برخی از کالاها ممکن است به دلیل شرایط خاص، تحت ممنوعیت یا محدودیت های ویژه ای قرار داشته باشند. برای عبور این گونه کالاها از قلمرو ایران، دریافت مجوزهای قانونی لازم است. این مقررات به ویژه در مورد کالاهایی که از نظر امنیتی یا بهداشتی حساس هستند، اعمال می شود. نظارت گمرکی بر این کالاها بسیار دقیق تر است و در صورت عدم رعایت مقررات، کالاها ممکن است توقیف یا مصادره شوند.

مجموعه قوانین و مقررات اجرایی مرتبط با ترانزیت گمرکی در ایران، با هدف ایجاد چارچوبی منسجم و کارآمد برای مدیریت و نظارت بر عبور کالاها از مرزهای کشور تدوین شده اند. این مقررات، که با رعایت استانداردهای بین المللی و تطبیق با نیازهای داخلی کشور تنظیم شده اند، نقش مهمی در تسهیل تجارت بین المللی، افزایش امنیت زنجیره تأمین، و بهبود کارایی فرآیندهای گمرکی ایفا می کنند. اجرای موثر این قوانین و مقررات، به توسعه اقتصادی کشور و تقویت موقعیت ایران در تعاملات تجاری بین المللی کمک شایانی خواهد کرد.

بازگشت به فهرست