انکوترمز یا Incoterms، یا به عبارت دقیق تر "شرایط تجاری بین المللی"، توسط اتاق بازرگانی بین المللی (ICC) تعریف شده اند و برای تعیین مسئولیت ها و هزینه ها در معاملات بین المللی بسیار مفیدند. هر Incoterm مشخص می کند که از کجا تا کجا مسئولیت ها (مانند حمل و نقل، بیمه، هزینه ها، و ریسک ها) به گیرنده منتقل می شود و کالا به او تحویل داده می شود.
اینجا یک خلاصه از برخی از Incoterms اصلی است:
EXW (Ex Works): فرستنده تنها مسئول تحویل کالا در محل تولید یا انبار خود است. هیچ مسئولیتی در مورد حمل و نقل و ترخیص در مقصد ندارد.
فروشنده کالا را در مکانی مثل انبار، کارخانه و … در اختیار خریدار می گذارد تا مرحله حمل و نقل آن انجام شود. در واقع در این فرایند خریدار هیچ نظر و مسئولیتی در رابطه با شیوه حمل و نقل، محل دقیق تحویل، ریسک های احتمالی در هنگام بارگیری، تخلیه بار و تشریفات گمرکی ندارد و در واقع پس از تحویل بار هیچ خطری وی را تهدید نمی کند.
به طور کلی می توان گفت این قانون حداکثر تعهد را بر عهده خریدار و حداقل تعهد را بر عهده فروشنده قرار می دهد. EXWبه این معنی است که خریدار خطرات ناشی از رساندن کالا به مقصد نهایی را متحمل می شود.
FCA (Free Carrier): فرستنده مسئولیت تحویل کالا به مسیر حمل و نقل مشخص شده را دارد، اما هزینه ها و ریسک حمل و نقل بعد از آن بر عهده گیرنده است.
فروشنده کالا را در مکان هایی مانند انبار یا کارخانه به اولین حامل (که ممکن است خود خریدار یا یک شخص معین توسط خریدار باشد) واگذار می کند. در صورتی که خریدار همه هزینه ها را پرداخت کند و کالا به اولین حامل تحویل داده شود، ریسک به طور کلی از بین می رود.
به این اصطلاحات اقتصادی به عنوان "مقررات تحویل و تحویل دادن" یا "حمل و نقل بار" گفته میشود.
CPT (Carriage Paid To): فرستنده باید هزینه حمل و نقل کالا را تا مقصد پرداخت کند، اما ریسک از زمان تحویل به حامل بر عهده گیرنده است.
تا زمانی که کالا به مبدا اصلی تعیین شده (مانند فرودگاه یا بندر مورد نظر) توسط خریدار رسانده شود، همه هزینه ها و مسئولیت ها بر عهده فروشنده است.
با انجام تحویل، هرگونه مسئولیتی از سوی فروشنده برای خسارات احتمالی پس از این نقطه ندارد و فروشنده حتی نخواهد دانست کالا به مقصد نهایی رسیده است یا خیر. هزینه های پرداختی پس از تحویل تماماً بر عهده خریدار است.
CIP (Carriage and Insurance Paid To): فرستنده باید هزینه حمل و نقل کالا و بیمه آن را تا مقصد پرداخت کند، اما ریسک از زمان تحویل به حامل بر عهده گیرنده است.
این اصطلاح کاملاً شبیه به عبارت CPT که در قسمت قبل به آن پرداختیم می باشد، یعنی کالا تا مبدا اصلی رسانده می شود و تا به اینجا تمام هزینه ها و مسئولیت ها برعهده فروشنده است. اما پس از تحویل خریدار باید متوجه تمام مسئولیت ها و هزینه ها شود.
تفاوت CIP و CPT در این است که فروشنده باید هنگام بارگیری کالا را بیمه کند تا در صورت بروز هر گونه خسارت بیمه این هزینه ها را بپردازد.
DAT (Delivered at Terminal): فرستنده باید کالا را در محل تعیین شده در مقصد تحویل دهد و هزینه و ریسک تا آن نقطه بر عهده خود اوست.
اصطلاح DAT یا Delivered at Terminal به معنای "تحویل در ترمینال" است و یکی از شرایط تجاری در بسته های اینکوترمز (Incoterms) است. در این شرایط، فروشنده مسئولیت کالا را تا زمان تحویل آن به ترمینال مشخص شده در مقصد نهایی بر عهده دارد.
به طور کلی، در DAT، فروشنده هزینه حمل و نقل کالا را تا رسیدن به ترمینال مقصد (بسته به توافقات قراردادی) پرداخت می کند و پس از رسیدن کالا به ترمینال، مسئولیت ها به خریدار منتقل می شود. از اینجا به بعد، خریدار مسئولیت هزینه های مربوط به تخلیه بار از ترمینال، واردات، پرداخت مالیات و هزینه های مرتبط با گمرک را بر عهده دارد.
فرض کنید یک شرکت در آلمان (فروشنده) قراردادی DAT با یک شرکت در آمریکا (خریدار) امضا کرده است برای فروش ماشین آلات صنعتی. طبق این قرارداد:
فروشنده مسئول است که ماشین آلات را به ترمینال مشخص شده در آمریکا حمل کند. فروشنده هزینه حمل و نقل بین المللی، هزینه بارنامه، و بیمه کالا تا زمانی که کالا به ترمینال در آمریکا برسد را پرداخت می کند. پس از رسیدن ماشین آلات به ترمینال در آمریکا، هزینه های مانند تخلیه بار از ترمینال، واردات، پرداخت مالیات و هزینه های گمرکی به عهده خریدار خواهد بود.
به این ترتیب، با DAT، فروشنده مسئولیت کلیه هزینه های حمل و نقل بین المللی کالا را تا تحویل آن به ترمینال مشخص در مقصد دارد و پس از آن نقطه، مسئولیت ها به خریدار منتقل می شود.
DAP (Delivered at Place): فرستنده باید کالا را در محل تعیین شده در مقصد تحویل دهد، اما هزینه و ریسک بعد از آن بر عهده گیرنده است.
در اصطلاح DAP (تحویل داده شده به مکان مقصد)، تمام هزینه ها و مسئولیت های مربوط به بسته بندی، بارگیری، تشریفات قانونی در کشور صادرکننده، ترخیص کالا از گمرک در کشور واردکننده، مجوز واردات، اسناد گمرکی و کلیه حقوق و عوارض گمرکی بر عهده فروشنده است. اما با این تفاوت که در DAP، کالا به مقصد نهایی تحویل داده می شود، اما مکان تخلیه بار ممکن است از مقصد نهایی متفاوت باشد.به عبارت دیگر، در DAP، فروشنده مسئولیت تحویل کالا در محل مقصد نهایی را بر عهده دارد، اما هزینه و مسئولیت خطراتی که در محل تخلیه بار بوجود می آید (مانند خسارت های ناشی از تخلیه یا ترتیبات مربوط به آن) بر عهده خریدار است.
DDP (Delivered Duty Paid): فرستنده باید کالا را در محل تعیین شده در مقصد تحویل دهد و همه هزینه ها و ریسک های مرتبط با حمل و نقل و ترخیص کالا را بپردازد.
در شرایط DDP (تحویل داده شده وارد)، فروشنده مسئول تحویل کالا به محل مشخص شده در کشور خریدار است و تمامی هزینه های مرتبط با رساندن کالا به مقصد را پرداخت می کند. با این حال، فروشنده هیچ مسئولیتی در قبال تخلیه بار ندارد.
این شرایط حداکثر تعهدات را بر عهده فروشنده قرار می دهد و حداقل تعهدات را بر عهده خریدار می گذارد. تا زمانی که کالا در مقصد نهایی تحویل داده نشده باشد، هیچ گونه خطر یا مسئولیتی به عهده خریدار نیست.
نکته مهم در مورد شرایط DDP این است که فروشنده مسئول ترخیص کالا از گمرک در کشور خریدار، پرداخت عوارض و مالیات، و اخذ مجوزها و مراحل قانونی لازم از مقامات آن کشور است. شرایط DDP ممکن است به عنوان یک گزینه با خطرات قابل توجهی نظیر تأخیر و هزینه های اضافی غیر پیش بینی برای فروشنده همراه باشد، بنابراین نیاز به احتیاط و توجه بیشتری دارد.
FAS (Free Alongside Ship): فرستنده باید کالا را در کنار کشتی در بندر تحویل دهد و هزینه و ریسک بعد از آن بر عهده گیرنده است.
وقتی فروشنده کالا را در محلی که خریدار آن را مشخص کرده (مانند کنار کشتی، اسکله یا روی دوبه) تحویل می دهد، مسئولیت او به پایان می رسد. این بدان معناست که از آن لحظه به بعد، خریدار باید تمام هزینه ها و هرگونه خطری از دست دادن یا آسیب دیدن کالا را بپذیرد.
فروشنده پس از تحویل کالا در محل معین، از هرگونه مسئولیتی معاف می شود و تمام مسائل مرتبط با حفاظت، امنیت و هزینه های مربوط به کالا به عهده خریدار است.
اصطلاح FAS (Free Alongside Ship) فروشنده را ملزم به ترخیص کالا برای صادرات قرار می دهد که با تفاوت از نسخه های قبلی اینکوترمز است که مسئولیت ترخیص کالا را بر عهده خریدار می نمودند.به هر حال، در صورتی که طرفین توافق کنند که خریدار مسئولیت ترخیص کالا برای صادرات را بر عهده دارد، باید با اضافه کردن یک بند صریح در قرارداد فروش، این موضوع روشن شود.
FOB (Free on Board): فرستنده باید کالا را بر روی کشتی در بندر تحویل دهد و هزینه و ریسک بعد از آن بر عهده گیرنده است.
تحت شرایط FOB (Free On Board)، فروشنده تمام هزینه ها و خطرات را تا زمانی که کالا در کشتی بارگیری شود، متحمل می شود. قرارداد FOB ملزم می کند که فروشنده کالا را در یک کشتی که توسط خریدار تعیین شده است، به بندر مورد نظر تحویل دهد و همچنین مسئولیت ترخیص کالا نیز به این ترتیب بر عهده فروشنده است.
از سوی دیگر، خریدار موظف است تا هزینه های حمل بار دریایی، هزینه بارنامه، بیمه، تخلیه بار و هزینه حمل و نقل از مبدا تا مقصد را پرداخت کند.
CFR (Cost and Freight): فرستنده باید هزینه حمل و نقل کالا تا بندر مقصد را پرداخت کند، اما ریسک از زمان تحویل به حامل بر عهده گیرنده است.
تحت شرایط FOB (Free On Board)، فروشنده مسئول هزینه های حمل کالا تا بندر مقصد است. اما ریسک های احتمالی فقط تا زمانی بر عهده فروشنده است که کالاها در کشتی کشور صادر کننده بارگیری شده باشند.
به عبارت دیگر، فروشنده مسئول هزینه های مبدا از جمله ترخیص کالا و هزینه حمل و نقل برای حمل به بندر مورد نظر است. اما هیچگونه مسئولیتی در قبال تحویل به مقصد نهایی یا بیمه ندارد.
CIF (Cost, Insurance, and Freight): فرستنده باید هزینه حمل و نقل کالا و بیمه آن تا بندر مقصد را پرداخت کند، اما ریسک از زمان تحویل به حامل بر عهده گیرنده است.
مفهوم 'هزینه، بیمه، حمل و نقل' یا CIF به این معناست که فروشنده مسئولیت پرداخت هزینه حمل و بیمه کالا را تا زمانی که بار به مقصد نهایی برسد، بر عهده دارد. با تحویل بار، هیچگونه ریسکی بر فروشنده تحمیل نمی شود. CIF، با تفاوت هایی نسبت به CFR، که نیازمند بیمه کالا توسط فروشنده در طول حمل و نقل است، مورد استفاده قرار می گیرد.
نکته ای که باید به آن توجه کرد این است که CIF فقط برای حمل و نقل دریایی بدون کانتینر استفاده می شود و برای سایر روش های حمل و نقل باید از اصطلاح CIP استفاده کرد.
اگر خریدار و فروشنده تمایل به تغییر هر یک از این شرایط دارند، باید با اضافه کردن بندی صریح در قرارداد، توافق نامه ای روشن و دقیق برای اعمال تغییرات مورد نظر خود ایجاد کنند. این توافق نامه باید وظایف دقیق هر طرف را بر اساس شرایط جدید مشخص کند.
انتخاب صحیح Incoterm بستگی به شرایط مختلفی دارد از جمله نوع کالا، شرایط حمل و نقل، مقصد، توافقات بین طرفین، و همچنین توانایی مالی و نیاز به بیمه. این شرایط باید با دقت در قراردادهای تجاری تعیین شود تا ابهاماتی در مورد مسئولیت ها و هزینه ها در طول حمل و نقل کالا پیشگیری شود
بازگشت به فهرست
