نظارت گمرکی یا Customs supervision 

یعنی اقدامی برای تضمین اجرای قوانین و مقرراتی که گمرک مسئول اجرای آنهاست به عمل می آید.

نظارت گمرکی از منظر سازمان جهانی گمرک (WCO)
نظارت گمرکی (Customs Supervision) از دیدگاه سازمان جهانی گمرک (WCO) به مجموعه ای جامع از فعالیت ها و اقدامات کنترلی اطلاق می شود که توسط مقامات گمرکی به منظور اطمینان از اجرای کامل و صحیح قوانین و مقررات گمرکی و تجاری انجام می پذیرد. این نظارت ها با هدف حفاظت از منافع اقتصادی، اجتماعی و امنیتی کشورها و همچنین تسهیل فرآیندهای تجارت بین المللی اعمال می گردند. در ادامه، توضیحات دقیق تری در این زمینه ارائه می شود:
نظارت گمرکی به مجموعه ای منسجم از اقدامات کنترلی و فرآیندهای اجرایی اطلاق می شود که برای تضمین رعایت کامل قوانین و مقررات گمرکی توسط مراجع ذی صلاح گمرکی طراحی و اجرا می شود. این اقدامات شامل بررسی ها، کنترل ها، ممیزی های دقیق و سایر فعالیت های نظارتی است که هدف آن تطابق محموله ها و عملیات تجاری با مقررات و قوانین مربوطه است.

ابزارها و روش های نظارت گمرکی
نظارت گمرکی به منظور تضمین اجرای صحیح قوانین و مقررات گمرکی و تجاری، از مجموعه ای گسترده و پیشرفته از ابزارها و روش ها استفاده می کند. در ادامه به بررسی تخصصی و جامع هر یک از این ابزارها و روش ها پرداخته می شود:

بازرسی های فیزیکی
بازرسی فیزیکی محموله ها و کانتینرها: یکی از اصلی ترین روش های نظارت گمرکی، انجام بازرسی های فیزیکی بر روی محموله ها و کانتینرها است. این بازرسی ها به منظور اطمینان از انطباق کالاهای وارداتی و صادراتی با اسناد ارائه شده انجام می گیرد. مقامات گمرکی با بهره گیری از تجهیزات تخصصی مانند دستگاه های اشعه ایکس (X-ray)، اسکنرهای کانتینری و سایر تجهیزات پیشرفته، محموله ها را به دقت مورد بررسی قرار می دهند تا هرگونه تقلب، قاچاق یا ورود کالاهای غیرمجاز شناسایی و جلوگیری شود.

کنترل های مستنداتی
بررسی اسناد و مدارک مرتبط با محموله ها: کنترل های مستنداتی شامل ارزیابی دقیق اسناد تجاری و مدارک همراه محموله ها است. این اسناد شامل فاکتورها، گواهی های مبدأ، اظهارنامه های گمرکی و سایر اسناد تجاری است که برای تطابق اطلاعات ثبت شده با محموله ها بررسی می شوند. هدف از این کنترل ها، اطمینان از صحت و کامل بودن اطلاعات ارائه شده و جلوگیری از هرگونه تخلف و تقلب در فرآیندهای تجاری است.

سیستم های اطلاعاتی و فناوری های نوین
استفاده از سیستم های اطلاعاتی پیشرفته: یکی دیگر از ابزارهای مهم در نظارت گمرکی، بهره گیری از سیستم های اطلاعاتی پیشرفته است. این سیستم ها شامل سامانه های الکترونیکی مدیریت گمرکی، پایگاه های داده متمرکز، سیستم های ردیابی و پیگیری کالا و نرم افزارهای تجزیه و تحلیل داده ها است. با استفاده از این فناوری ها، مقامات گمرکی قادر به ردیابی و نظارت بر جریان کالاها در زنجیره تأمین بین المللی هستند و می توانند به سرعت به اطلاعات دقیق و به روز دسترسی پیدا کنند.

ممیزی ها و بررسی های پس از ترخیص
بررسی و تحلیل داده ها پس از ترخیص کالا: ممیزی ها و بررسی های پس از ترخیص به منظور شناسایی تخلفات احتمالی و ارزیابی صحت و سقم اطلاعات ارائه شده در اظهارنامه های گمرکی انجام می شود. این فرآیند شامل تحلیل دقیق داده ها و اطلاعات جمع آوری شده از محموله ها، بررسی سوابق تجاری شرکت ها و انجام ممیزی های پس از ترخیص است. هدف از این ممیزی ها، شناسایی و مقابله با هرگونه تخلف و اطمینان از رعایت کامل قوانین و مقررات گمرکی است.

ابزارها و روش های نظارت گمرکی با بهره گیری از فناوری های پیشرفته و رویکردهای تخصصی، نقش حیاتی در تضمین اجرای صحیح و کامل قوانین و مقررات گمرکی ایفا می کنند. این ابزارها و روش ها، از بازرسی های فیزیکی تا استفاده از سیستم های اطلاعاتی نوین و ممیزی های پس از ترخیص، به طور همه جانبه به بهبود کارایی و اثربخشی نظارت گمرکی کمک می کنند و باعث افزایش شفافیت و کاهش تخلفات در فرآیندهای تجاری بین المللی می شوند.

نقش و کاربرد نظارت گمرکی در تجارت بین المللی
نظارت گمرکی به عنوان یکی از ارکان اصلی مدیریت تجاری بین المللی، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. این نظارت ها از طریق اجرای مجموعه ای از اقدامات کنترلی و اجرایی، به بهبود و تنظیم تجارت جهانی کمک می کنند. در ادامه، توضیحات دقیق تر و تخصصی تر در مورد نقش و کاربرد نظارت گمرکی در تجارت بین المللی ارائه می شود:
جلوگیری از قاچاق و تخلفات تجاری
ممانعت از ورود کالاهای قاچاق و تقلبی: یکی از وظایف حیاتی نظارت گمرکی، جلوگیری از ورود کالاهای قاچاق و تقلبی به بازارهای داخلی است. این امر از طریق بازرسی های دقیق و مکرر، بهره گیری از تکنولوژی های پیشرفته مانند اسکنرهای ایکس ری و دستگاه های شناسایی مواد مخدر، و همکاری بین المللی در زمینه تبادل اطلاعات و تحلیل داده ها انجام می شود. ممانعت از قاچاق نه تنها به حفظ سلامت اقتصادی کمک می کند، بلکه از تهدیدات امنیتی و بهداشتی نیز جلوگیری می نماید.

تسهیل تبادل اطلاعات
ایجاد و توسعه زیرساخت های اطلاعاتی بین المللی: نظارت گمرکی نقش اساسی در ایجاد و بهبود زیرساخت های اطلاعاتی برای تبادل داده ها و اطلاعات بین مقامات گمرکی کشورهای مختلف دارد. این زیرساخت ها شامل سیستم های الکترونیکی تبادل اطلاعات، پایگاه های داده متمرکز و پروتکل های استاندارد بین المللی است که به مقامات گمرکی اجازه می دهد اطلاعات مربوط به محموله ها، شرکت ها و افراد را به صورت سریع و امن به اشتراک بگذارند. این تبادل اطلاعات به افزایش شفافیت و کاهش تخلفات کمک شایانی می کند.

افزایش کارایی و سرعت ترخیص کالا
کاهش زمان و هزینه های ترخیص کالا: نظارت گمرکی از طریق بهره گیری از فناوری های پیشرفته و روش های مدیریتی کارآمد، به کاهش زمان ترخیص و هزینه های مرتبط با فرآیندهای گمرکی کمک می کند. این اقدامات شامل اتوماسیون فرآیندهای گمرکی، استفاده از سیستم های مدیریت ریسک و اجرای برنامه های ترخیص سریع می باشد. این رویکردها موجب تسریع در فرآیند ترخیص کالاها و کاهش هزینه های انبارداری و نگهداری می شود.
تسهیل فرآیندهای گمرکی با نظارت هوشمند: نظارت هوشمند گمرکی به معنای استفاده از داده های بزرگ (Big Data)، هوش مصنوعی (AI) و یادگیری ماشین (Machine Learning) برای تحلیل و پیش بینی رفتارهای تجاری و شناسایی ریسک های بالقوه است. این روش ها امکان مدیریت پیشگیرانه و کارآمد فرآیندهای گمرکی را فراهم می کنند و به حداقل رساندن زمان و هزینه های ترخیص کالا کمک می کنند.

نظارت گمرکی با جلوگیری از قاچاق و تخلفات تجاری، تسهیل تبادل اطلاعات و افزایش کارایی و سرعت ترخیص کالا، نقشی اساسی و چندوجهی در تجارت بین المللی ایفا می کند. این نظارت ها با استفاده از فناوری های پیشرفته و رویکردهای مدیریتی نوین، به بهبود کیفیت و شفافیت فرآیندهای تجاری کمک می کنند و بستر توسعه پایدار و متوازن در نظام تجارت جهانی را فراهم می آورند.

مقررات و قوانین اجرایی در گمرکات ایران
نظارت گمرکی در ایران بر اساس چارچوبی جامع از قوانین و مقررات صورت می پذیرد که به منظور تضمین اجرای صحیح و دقیق رویه های گمرکی و تسهیل تجارت بین المللی تدوین شده اند. این مقررات نه تنها به ایجاد نظم و انضباط در رویه های گمرکی کمک می کنند، بلکه در حفاظت از منافع اقتصادی، اجتماعی و امنیتی کشور نیز نقش بسزایی دارند. در ادامه به بررسی تخصصی تر این قوانین و مقررات پرداخته می شود:
قانون امور گمرکی
قانون امور گمرکی: این قانون به عنوان بنیان اصلی نظام گمرکی ایران، تمامی ضوابط و مقررات مربوط به واردات، صادرات، ترانزیت و سایر رویه های گمرکی را شامل می شود. قانون امور گمرکی به طور جامع به مسائل مختلفی از جمله تعرفه های گمرکی، ارزش گذاری کالاها، مقررات ترخیص کالا و حقوق و وظایف مقامات گمرکی می پردازد و چارچوبی قانونی برای تمامی فعالیت های گمرکی فراهم می آورد.

آیین نامه اجرایی قانون امور گمرکی
آیین نامه اجرایی قانون امور گمرکی: این آیین نامه، جزئیات و دستورالعمل های اجرایی مربوط به اجرای قانون امور گمرکی را مشخص می کند. آیین نامه اجرایی شامل رویه ها و روش های عملیاتی گمرک، نحوه انجام بازرسی ها، کنترل های مستنداتی، و استفاده از فناوری های نوین در فرآیندهای گمرکی است و به منظور اجرای دقیق و صحیح قانون امور گمرکی تدوین شده است.

ضوابط و مقررات مرتبط با واردات
مقررات واردات: این مقررات شرایط و الزامات ورود کالاها به کشور را تعیین می کند. از جمله این الزامات می توان به تعرفه های گمرکی، مدارک و اسناد لازم برای ترخیص کالاها، و مقررات مربوط به کالاهای ممنوعه و محدودشده اشاره کرد. مقامات گمرکی موظف به اجرای دقیق این مقررات هستند تا از ورود کالاهای غیرمجاز و تهدیدزا جلوگیری کنند و منافع اقتصادی و امنیتی کشور را حفظ نمایند.

ضوابط و مقررات مرتبط با صادرات
مقررات صادرات: این مقررات شامل شرایط و الزامات خروج کالاها از کشور، اخذ مجوزهای لازم، پرداخت حقوق و عوارض گمرکی، و ارائه مدارک و اسناد مربوط به ترخیص کالاهای صادراتی است. اجرای این مقررات به تسهیل فرآیندهای صادرات و افزایش رقابت پذیری کالاهای ایرانی در بازارهای جهانی کمک می کند.

ضوابط و مقررات مرتبط با ترانزیت
مقررات ترانزیت: این مقررات شرایط و الزامات عبور کالاها از قلمرو گمرکی ایران به مقصد کشورهای دیگر را تعیین می کند. مقررات ترانزیت شامل تعیین مسیرهای ترانزیتی، زمان بندی عبور، مدارک و اسناد لازم، و نظارت های امنیتی و کنترلی مرتبط است. هدف از این مقررات، تسهیل فرآیند ترانزیت و تضمین امنیت و سلامت محموله ها در طول مسیر ترانزیت است.

فناوری های پیشرفته در نظارت گمرکی
بهره گیری از فناوری های پیشرفته: نظارت گمرکی در ایران با استفاده از فناوری های نوین و سیستم های اطلاعاتی پیشرفته، به طور مؤثر و کارآمد اجرا می شود. این فناوری ها شامل سامانه های مدیریت ریسک، سیستم های الکترونیکی تبادل اطلاعات، اسکنرهای کانتینری، و نرم افزارهای تحلیل داده ها است که به بهبود دقت و کارایی در نظارت گمرکی کمک می کنند و فرآیندهای گمرکی را تسهیل می نمایند.

نظارت گمرکی در ایران با تکیه بر مجموعه ای جامع از قوانین و مقررات اجرایی و بهره گیری از فناوری های پیشرفته، نقش حیاتی در تضمین رعایت مقررات گمرکی و تجاری و تسهیل تجارت بین المللی ایفا می کند. این نظارت ها به طور مؤثر به حفاظت از منافع ملی، بهبود کارایی فرآیندهای گمرکی و ارتقاء جایگاه ایران در تجارت جهانی کمک می کنند و بستر توسعه پایدار و متوازن در نظام تجارت جهانی را فراهم می آورند.


بازگشت به فهرست