کابوتاژ یا Cabotage در گمرک

عبارت است از حمل کالا از یک بندر کشور به بندر کشور به بندر دیگر و همچنین از یک گمرک به گمرک دیگر که از راه کشور هم جوار صورت می گیرد. برای کابوتاژ تشریفات گمرکی لازم است و دو نوع اظهارنامه دارد که یکی هنگام خروج کالا از بندر یا مرز تنظیم می شود و یکی هم هنگام ورود گمرک مرز یا بندر.

مفهوم و کاربرد کابوتاژ (Cabotage) در سازمان جهانی گمرک (WCO)
کابوتاژ یا Cabotage به عملیات جابه جایی کالا یا مسافر بین دو نقطه در داخل یک کشور توسط وسایل نقلیه ای که تحت پرچم یا مالکیت کشوری دیگر هستند، اطلاق می شود. این واژه به ویژه در حوزه های حمل ونقل دریایی و هوایی اهمیت بسیاری دارد و به صورت ویژه در مقررات و قوانین گمرکی تنظیم و تعریف شده است.

تعریف کابوتاژ از دیدگاه سازمان جهانی گمرک (WCO)
بر اساس تعریف سازمان جهانی گمرک (World Customs Organization - WCO)، کابوتاژ به فعالیتی اشاره دارد که طی آن کالاها یا مسافران بین نقاط مختلف یک کشور توسط وسایل نقلیه ای که به کشوری دیگر تعلق دارند، جابه جا می شوند. این سازمان تأکید دارد که چنین فعالیت هایی باید تحت چارچوب های قانونی و مقرراتی مشخص انجام گیرد تا منافع ملی و اقتصادی کشورها حفظ شود.

جزئیات و الزامات قانونی کابوتاژ
حمل ونقل دریایی
در بخش حمل ونقل دریایی، قوانین کابوتاژ در بسیاری از کشورها با هدف حفاظت و تقویت صنایع دریایی داخلی تدوین و اعمال می شود. این قوانین معمولاً شامل موارد زیر است:
مجوزهای ویژه: شرکت های حمل ونقل دریایی خارجی باید مجوزهای ویژه ای را از مقامات دریایی کشور میزبان دریافت کنند. این مجوزها ممکن است شامل اطلاعات دقیقی از جمله نوع کالاها، مسیرهای جابه جایی، و زمان بندی های مشخص باشند.
پرداخت عوارض و مالیات ها: عوارض و مالیات های خاصی برای عملیات کابوتاژ توسط شرکت های خارجی وضع می شود. این هزینه ها می تواند شامل مالیات های ورودی، عوارض بندری، و هزینه های نگهداری باشد.
رعایت استانداردها و مقررات ایمنی: شرکت های خارجی ملزم به رعایت استانداردهای ایمنی و فنی کشور میزبان هستند. این مقررات شامل بازرسی های دوره ای، گواهینامه های لازم، و رعایت پروتکل های زیست محیطی می شود.
استثنائات در شرایط اضطراری: در مواقع اضطراری مانند بلایای طبیعی، جنگ، یا نیاز به کمک های بشردوستانه، ممکن است قوانین کابوتاژ تسهیل شود. این استثنائات با هدف تسریع در جابه جایی کالاها و خدمات ضروری صورت می گیرد و ممکن است شامل معافیت های مالیاتی یا کاهش عوارض باشد.

حمل ونقل هوایی
قوانین کابوتاژ در حمل ونقل هوایی عمدتاً توسط سازمان بین المللی هوانوردی کشوری (ICAO) تدوین و نظارت می شود. با این حال، هر کشور می تواند مقررات خاص خود را به منظور حمایت از صنعت هوایی داخلی خود اعمال کند. این قوانین شامل موارد زیر است:
محدودیت های فعالیت: شرکت های هواپیمایی خارجی معمولاً محدود به تعداد مشخصی از پروازها یا مسیرهای داخلی هستند. این محدودیت ها با هدف حمایت از شرکت های هواپیمایی ملی و جلوگیری از رقابت ناعادلانه اعمال می شود.
الزام به دریافت مجوز: شرکت های هواپیمایی خارجی باید مجوزهای لازم را از مقامات هواپیمایی کشور میزبان دریافت کنند. این مجوزها ممکن است شامل تأییدات امنیتی، رعایت استانداردهای خدماتی، و انطباق با قوانین محلی باشد.
تعرفه ها و مالیات ها: مشابه حمل ونقل دریایی، تعرفه ها و مالیات های خاصی برای عملیات کابوتاژ هوایی وضع می شود. این تعرفه ها می تواند شامل هزینه های فرودگاهی، عوارض مربوط به خدمات ناوبری هوایی، و مالیات های حمل ونقل باشد.
رعایت استانداردهای ایمنی و عملیاتی: شرکت های هواپیمایی خارجی باید استانداردهای ایمنی و عملیاتی کشور میزبان را رعایت کنند. این شامل بازرسی های فنی هواپیماها، آموزش و گواهینامه های خدمه پروازی، و رعایت مقررات زیست محیطی و بهداشتی است.

مزایا و معایب کابوتاژ
مزایا
تعمیق رقابت:
ارتقای کیفیت خدمات: کابوتاژ می تواند موجب افزایش رقابت در بازار حمل ونقل داخلی شود و به تبع آن، کیفیت خدمات ارائه شده به مصرف کنندگان بهبود یابد. این رقابت می تواند به پذیرش فناوری های پیشرفته و نوآوری های جدید منجر گردد.
بهبود کارایی عملیاتی: شرکت های حمل ونقل خارجی ممکن است تکنیک ها و فناوری های جدیدی را معرفی کنند که باعث افزایش کارایی عملیاتی در بازار داخلی شود.

افزایش کارایی و کاهش هزینه ها:
استفاده بهینه از ظرفیت ها: وسایل نقلیه خارجی می توانند در شرایطی که ظرفیت های حمل ونقل داخلی اشباع شده است، به کمک بیایند و بدین ترتیب بهره وری سیستم حمل ونقل افزایش یابد.
کاهش هزینه های حمل ونقل: حضور شرکت های حمل ونقل خارجی می تواند به کاهش هزینه های حمل ونقل داخلی از طریق رقابت مستقیم و ایجاد فشار برای کاهش قیمت ها منجر شود. این موضوع می تواند به بهبود شرایط تجاری و افزایش حجم مبادلات بازرگانی منجر گردد.

معایب:
حمایت از صنایع داخلی:
تهدید به صنایع حمل ونقل داخلی: ورود وسایل نقلیه خارجی ممکن است به رقابت ناعادلانه بینجامد و صنایع حمل ونقل داخلی که ممکن است نتوانند با فناوری و کارایی شرکت های خارجی رقابت کنند، دچار آسیب شوند.
ضرورت حمایت قانونی: برای حفاظت از صنایع داخلی در برابر رقابت خارجی، ممکن است نیاز به وضع قوانین حمایتی، ارائه یارانه ها یا اعمال محدودیت های کابوتاژ باشد. این اقدامات می تواند به جلوگیری از تضعیف صنایع داخلی کمک کند.

پیچیدگی های قانونی:
مقررات و رویه های پیچیده: قوانین کابوتاژ معمولاً شامل مقررات پیچیده ای هستند که نیاز به هماهنگی بین نهادهای مختلف دولتی و بین المللی دارند. این پیچیدگی ها می تواند برای شرکت های حمل ونقل و دولت ها چالش برانگیز باشد و زمان و هزینه های اضافی را به همراه داشته باشد.
مشکلات اجرایی و نظارتی: اجرای صحیح قوانین کابوتاژ نیازمند نظارت دقیق و کارآمد است. عدم توانایی در نظارت موثر می تواند به سوءاستفاده های احتمالی و ناهماهنگی در بازار حمل ونقل منجر شود.

مقررات اجرایی در گمرکات ایران
در جمهوری اسلامی ایران، نظارت و اجرای قوانین مربوط به کابوتاژ تحت هدایت و مدیریت سازمان گمرک جمهوری اسلامی ایران (IRICA) صورت می گیرد. این قوانین به منظور حمایت از منافع ملی و بهبود کارایی در حوزه حمل ونقل داخلی تدوین شده اند و شامل موارد زیر می باشند:
۱. مجوزهای ویژه:
ضرورت اخذ مجوز: وسایل نقلیه خارجی که قصد انجام عملیات کابوتاژ در ایران را دارند، ملزم به دریافت مجوزهای خاص از سازمان گمرک جمهوری اسلامی ایران می باشند. این مجوزها به منظور اطمینان از رعایت دقیق مقررات و استانداردهای تعیین شده صادر می شوند.
شرایط و ضوابط صدور مجوز: صدور مجوزها براساس بررسی جامع اطلاعات مربوط به نوع کالا، مسیر حمل ونقل، و زمان بندی دقیق جابه جایی صورت می گیرد. شرکت های حمل ونقل خارجی موظف به اثبات توانایی فنی و اجرایی خود در انجام عملیات کابوتاژ هستند.

۲. پرداخت عوارض و مالیات ها:
عوارض گمرکی: وسایل نقلیه خارجی ملزم به پرداخت عوارض گمرکی که شامل هزینه های ورودی و سایر هزینه های مربوط به عملیات کابوتاژ می باشد، هستند.
مالیات های ویژه: علاوه بر عوارض گمرکی، مالیات های خاصی برای عملیات کابوتاژ تعیین شده که باید توسط شرکت های حمل ونقل خارجی پرداخت شود. این مالیات ها با هدف جبران هزینه های اجرایی و حفظ تعادل اقتصادی در بازار حمل ونقل داخلی اعمال می شوند.

۳. نظارت های گمرکی:
کنترل و نظارت دقیق: تمامی عملیات کابوتاژ تحت نظارت دقیق گمرکات ایران صورت می گیرد. این نظارت ها شامل بازرسی های دوره ای، بررسی مدارک و مجوزها، و تطبیق کالاها با اطلاعات مندرج در اسناد مربوطه می باشد.
رعایت استانداردهای ایمنی و فنی: وسایل نقلیه خارجی باید به استانداردهای ایمنی و فنی تعیین شده توسط مقامات ایرانی پایبند باشند. این استانداردها شامل وضعیت فنی وسایل نقلیه، ایمنی کالاها، و رعایت مقررات زیست محیطی است.

چارچوب قانونی و اجرایی
تدوین مقررات:
قوانین ملی و توافق نامه های بین المللی: مقررات کابوتاژ در ایران بر پایه قوانین ملی و توافق نامه های بین المللی تنظیم شده اند. این مقررات با هدف حمایت از منافع ملی، تضمین امنیت حمل ونقل، و افزایش کارایی سیستم های حمل ونقل داخلی طراحی شده اند.
همکاری بین نهادی: سازمان گمرک جمهوری اسلامی ایران با همکاری وزارت راه و شهرسازی، وزارت صنعت، معدن و تجارت، و وزارت امور اقتصادی و دارایی به تدوین و اجرای این مقررات می پردازد.

اجراییات و پیگیری تخلفات:
نظارت بر اجرای قوانین: اجرای صحیح مقررات کابوتاژ نیازمند هماهنگی و همکاری مستمر بین تمامی نهادهای مرتبط است. نظارت دقیق و مداوم بر اجرای این مقررات از اهمیت بالایی برخوردار است.
رسیدگی به تخلفات: تخلفات احتمالی در زمینه کابوتاژ با جدیت پیگیری می شوند و برای متخلفان مجازات های سنگینی در نظر گرفته شده است. این مجازات ها ممکن است شامل جریمه های مالی، توقیف وسایل نقلیه، و لغو مجوزهای صادره باشد.

کابوتاژ به عنوان یک مفهوم کلیدی در تجارت بین المللی و مقررات گمرکی، نیازمند تنظیم و نظارت دقیق است. این اقدامات نه تنها به حفظ منافع ملی کمک می کنند، بلکه به بهره برداری بهینه از ظرفیت های حمل ونقل نیز یاری می رسانند. دولت جمهوری اسلامی ایران با تدوین مقررات دقیق و نظارت های مستمر، تلاش می کند تا توازن مناسبی بین حمایت از صنایع داخلی و تسهیل تجارت بین المللی برقرار سازد.


بازگشت به فهرست