کالای متروکه یا Abandoned goods در گمرک

کالای متروکه کالایی است که صاحب آن، آن را ترک کرده باشد، یعنی به هر دلیل به سراغ کالا برای ترخیص نرفته یا اگر مراجعه کرده در ارائه اسناد با مدارکی که لازم است تاخیر کند، مدتی که بعد از انقضای آن کالا متروکه می شود.
چهار ماه از تاریخ اولین قبض انبار ـ در فرودگاه ها دو ماه است ـ هر گاه در این مدت اقدامی برای ترخیص نشود، کالا متروکه می شود. چنانچه صاحب کالا برای عدم مراجعه و ترخیص کالا عذر موجهی داشته باشد، می تواند با تنظیم درخواست و ارائه آن به گمرک، تقاضا کند که مدت یاد شده حداکثر چهار ماه دیگر تمدید شود.

کالاهای متروکه (Abandoned Goods) از دیدگاه سازمان جهانی گمرک (WCO)
کالاهای متروکه به اقلامی اطلاق می شود که به دلایل مختلف توسط واردکننده یا مالک در مهلت مقرر قانونی از گمرک ترخیص نشده و مالکیت آن ها به دولت یا سازمان گمرکی منتقل می گردد. این کالاها ممکن است به علت عدم پرداخت حقوق و عوارض گمرکی، مالیات، تکمیل نکردن مدارک و اسناد مورد نیاز، یا عدم پیگیری های لازم توسط صاحب کالا در مدت زمان تعیین شده به حالت متروکه درآیند.
کالاهای متروکه به آن دسته از کالاها اشاره دارند که پس از ورود به گمرک، به دلیل عدم رعایت مهلت های قانونی مقرر، از جریان ترخیص خارج شده و به مالکیت قانونی دولت یا سازمان گمرکی در می آیند. این وضعیت به ویژه در مواردی که واردکننده یا مالک کالا از عهده پرداخت هزینه های گمرکی، عوارض، مالیات یا تکمیل مدارک مورد نیاز برنیاید یا در مهلت مقرر اقدام به ترخیص کالا نکند، رخ می دهد.

کاربرد در تعاریف جهانی سازمان جهانی گمرک (WCO)
تعریف و توصیه های سازمان جهانی گمرک (WCO)
سازمان جهانی گمرک (WCO) در چارچوب استانداردها و توصیه های خود، "کالای متروکه" را به کالاهایی اطلاق می کند که پس از انقضای مهلت قانونی تعیین شده، توسط واردکننده یا مالک از گمرک ترخیص نشده و مالکیت آن ها به دولت یا سازمان گمرکی منتقل می شود. WCO به کشورهای عضو توصیه می کند تا قوانین و مقررات شفافی را برای تعیین مهلت قانونی ترخیص کالا و فرآیندهای مرتبط با مدیریت کالاهای متروکه تدوین و اجرا نمایند.

فرآیند و مقررات اجرایی
قوانین گمرکی ایران
در چارچوب قوانین گمرکی جمهوری اسلامی ایران، مهلت قانونی برای ترخیص کالا از زمان ورود آن به گمرک معمولاً ۹۰ روز تعیین شده است. در صورتی که کالا در این بازه زمانی ترخیص نشود، سازمان گمرک اقدامات زیر را اجرا می کند:
اطلاع رسانی به صاحب کالا:
سازمان گمرک موظف است به صاحب کالا اخطار کتبی ارسال کند و فرصتی مشخص برای انجام فرآیند ترخیص به وی اعطا نماید. این اخطار شامل جزئیات مربوط به مهلت جدید و مراحل لازم برای ترخیص کالا است.

مراحل قانونی پس از اخطار:
اگر صاحب کالا به اخطار گمرک پاسخ ندهد یا اقدام به ترخیص نکند، کالا به عنوان "کالای متروکه" اعلام می شود. این اعلام به منزله انتقال مالکیت قانونی کالا به دولت یا سازمان گمرکی است و مراحل قانونی جهت تعیین تکلیف کالا آغاز می شود.

فروش کالاهای متروکه
: سازمان گمرک اختیار دارد کالاهای متروکه را از طریق مزایده عمومی یا سایر روش های قانونی به فروش برساند. درآمد حاصل از این فروش ابتدا برای پرداخت حقوق گمرکی، عوارض و سایر هزینه های مربوط به ترخیص اختصاص می یابد و مازاد آن به خزانه دولت واریز می شود. این فرآیند باید با شفافیت کامل و مطابق با مقررات قانونی صورت گیرد.

ثبت و نگهداری اطلاعات:
کلیه اطلاعات مربوط به کالای متروکه باید با دقت ثبت و نگهداری شود. این اطلاعات شامل جزئیات کالا، تاریخ ورود، مهلت های قانونی، مراحل اخطار و فروش، و سایر اطلاعات مرتبط می باشد. این اقدام به منظور تسهیل در مراجعات بعدی و ارائه اطلاعات به مراجع ذی صلاح انجام می شود.

کاربرد اسناد تجاری در مدیریت کالاهای متروکه
استفاده از اسناد تجاری معتبر و دقیق برای تعیین وضعیت و مدیریت کالاهای متروکه از اهمیت بالایی برخوردار است. این اسناد به عنوان ابزارهای قانونی و مدیریتی، به سازمان های گمرکی کمک می کنند تا فرآیندهای مربوط به ترخیص، نگهداری و تعیین تکلیف کالاهای متروکه را به صورت کارآمد و شفاف انجام دهند. در ادامه، توضیح دقیق تر و تخصصی تری از این اسناد و کاربردهای آن ها ارائه می شود:
بارنامه (Bill of Lading)
بارنامه یک سند حمل و نقل است که به شناسایی و ردیابی کالا کمک می کند. این سند توسط حمل کننده (معمولاً شرکت کشتیرانی یا حمل ونقل) صادر شده و به عنوان مدرکی برای اثبات مالکیت کالا و قرارداد حمل بین فرستنده و حمل کننده عمل می کند.
محتویات بارنامه:
مبدا: محل اولیه ای که کالا از آنجا ارسال شده است.
مقصد: محل نهایی که کالا به آنجا ارسال می شود.
نوع کالا: توضیحات دقیق در مورد ماهیت، تعداد و بسته بندی کالا.
شرایط حمل و نقل: شرایط و ضوابط حمل کالا، شامل نحوه حمل، زمانبندی و مسئولیت ها.
نقش در مدیریت کالاهای متروکه:
بارنامه به عنوان یک سند قانونی، اطلاعات کاملی را در مورد مسیر حرکت و وضعیت کالا فراهم می کند. در مواردی که کالا به حالت متروکه در می آید، بارنامه به شناسایی دقیق مالکیت و ردیابی مسیر حمل و نقل کمک می کند.

فاکتور تجاری (Commercial Invoice)
فاکتور تجاری یک سند مالی است که به منظور تعیین ارزش کالا و مشخصات تجاری آن استفاده می شود. این سند توسط فروشنده (صادرکننده) صادر شده و به عنوان مدرکی برای معامله بین فروشنده و خریدار عمل می کند.
محتویات فاکتور تجاری:
جزئیات مالی: شامل قیمت واحد کالا، تعداد کالاها و مجموع قیمت.
شرایط پرداخت: نحوه و شرایط پرداخت، از جمله روش های پرداخت و زمانبندی.
مشخصات تجاری: شامل نام و آدرس فروشنده و خریدار، توضیحات دقیق در مورد کالا و شرایط فروش.
نقش در مدیریت کالاهای متروکه:
فاکتور تجاری به سازمان های گمرکی کمک می کند تا ارزش واقعی کالاها را تعیین کرده و مالیات ها و عوارض گمرکی را محاسبه کنند. در مواردی که کالا به حالت متروکه در می آید، این سند به شناسایی ارزش مالی کالا و تسویه حساب های مالی مرتبط با آن کمک می کند.

اظهارنامه گمرکی (Customs Declaration)
اظهارنامه گمرکی یک سند قانونی است که توسط واردکننده یا نماینده قانونی او به گمرک ارائه می شود و برای اعلام رسمی ورود کالا به کشور استفاده می شود. این سند حاوی اطلاعات جامعی در مورد کالاها، از جمله نوع، ارزش، مبدا و مقصد آن ها است.
محتویات اظهارنامه گمرکی:
نوع کالا: توضیحات دقیق در مورد ماهیت و دسته بندی کالا.
ارزش گمرکی: ارزش محاسبه شده کالا برای تعیین مالیات ها و عوارض.
مبدا و مقصد: کشور مبدأ ارسال و کشور مقصد دریافت کالا.
اطلاعات ضروری برای ترخیص: شامل کد تعرفه، مقدار و واحد اندازه گیری، اطلاعات مربوط به حقوق و عوارض گمرکی و هر گونه اطلاعات مرتبط دیگر.
نقش در مدیریت کالاهای متروکه:
اظهارنامه گمرکی به سازمان های گمرکی اطلاعات جامعی در مورد وضعیت قانونی کالاها ارائه می دهد. این سند به تعیین دقیق حقوق و عوارض گمرکی، تطبیق با مقررات واردات و صادرات، و تسهیل فرآیندهای ترخیص کمک می کند. در صورتی که کالا به حالت متروکه درآید، اظهارنامه گمرکی به عنوان مرجع قانونی برای بررسی وضعیت حقوقی و مالی کالا به کار می رود.
استفاده از اسناد تجاری معتبر نظیر بارنامه، فاکتور تجاری و اظهارنامه گمرکی برای مدیریت کالاهای متروکه ضروری است. این اسناد به سازمان های گمرکی کمک می کنند تا فرآیندهای ترخیص، نگهداری و تعیین تکلیف کالاهای متروکه را به صورت دقیق و کارآمد انجام دهند. با توجه به اهمیت بالای این اسناد در تعیین وضعیت قانونی، مالی و اجرایی کالاها، رعایت کامل و دقیق مقررات مرتبط با آن ها از سوی بازرگانان و سازمان های گمرکی الزامی است.

اهمیت و تاثیر در سطح بین المللی
مدیریت کارآمد کالاهای متروکه
مدیریت صحیح و کارآمد کالاهای متروکه از اهمیت ویژه ای برخوردار است و نقش اساسی در بهبود عملکرد و کارایی سازمان های گمرکی ایفا می کند. ایجاد و اجرای فرآیندها و مقررات شفاف و دقیق برای مدیریت کالاهای متروکه، بهبود ساختارهای اجرایی و کاهش زمان و هزینه های مرتبط با ترخیص و نگهداری این کالاها را به همراه دارد.

ارتقاء اعتماد و اطمینان فعالان اقتصادی
تعیین مقررات و فرآیندهای شفاف برای مدیریت کالاهای متروکه، به افزایش اعتماد و اطمینان بازرگانان و فعالان اقتصادی به سیستم های گمرکی منجر می شود. با اطمینان از این که کالاهای وارداتی در صورت بروز مشکلاتی مانند عدم پرداخت هزینه های گمرکی یا نقص مدارک به درستی مدیریت می شوند، فعالان اقتصادی تمایل بیشتری به همکاری با سیستم های گمرکی خواهند داشت.

تسهیل و روان سازی تجارت بین المللی
تسهیل و روان سازی تجارت بین المللی از دیگر مزایای مدیریت کارآمد کالاهای متروکه است. با ایجاد مقررات منظم و کارآمد، سازمان های گمرکی می توانند از تراکم کالاها در انبارهای گمرکی جلوگیری کرده و فرآیندهای ترخیص را سرعت بخشند، که این امر موجب کاهش زمان انتظار برای ترخیص کالاها و بهبود جریان تجارت بین المللی می شود.

کاهش هزینه های نگهداری و مدیریت
یکی از مزایای مدیریت صحیح کالاهای متروکه، کاهش هزینه های مرتبط با نگهداری و مدیریت این کالاها است. سازمان های گمرکی با تعیین تکلیف سریع و کارآمد کالاهای متروکه، می توانند از تراکم کالاها در انبارهای گمرکی جلوگیری کرده و هزینه های مربوط به نگهداری و مدیریت این کالاها را به حداقل برسانند.

افزایش کارایی و بهره وری سازمان های گمرکی
اجرای مقررات دقیق و منظم برای مدیریت کالاهای متروکه، موجب افزایش کارایی و بهره وری سازمان های گمرکی می شود. این مقررات به سازمان های گمرکی کمک می کنند تا از تأخیرها و موانع غیرضروری در فرآیندهای ترخیص کالا جلوگیری کرده و بهبودهای قابل توجهی در کارایی عملیاتی خود داشته باشند.

بهبود جریان تجارت بین المللی
بهبود جریان تجارت بین المللی یکی دیگر از نتایج مثبت مدیریت کارآمد کالاهای متروکه است. تسهیل فرآیندهای ترخیص و کاهش زمان انتظار برای ترخیص کالاها، موجب افزایش سرعت و کارایی جریان تجارت بین المللی می شود و رقابت پذیری اقتصادی کشورها را در بازارهای جهانی افزایش می دهد.
به طور کلی، مدیریت صحیح و کارآمد کالاهای متروکه از اهمیت بسزایی برخوردار است و تأثیرات مثبتی در بهبود عملکرد سازمان های گمرکی، تسهیل تجارت بین المللی، افزایش اعتماد فعالان اقتصادی و کاهش هزینه های مرتبط با نگهداری و مدیریت کالاهای متروکه دارد. این امر به بهبود جریان تجارت بین المللی و ارتقاء رقابت پذیری اقتصادی کشورها در بازارهای جهانی منجر می شود.

مراحل اجرایی و فرآیند قانونی
عدم پرداخت هزینه های گمرکی و عوارض: در صورتی که واردکننده یا مالک کالا از پرداخت هزینه های گمرکی، عوارض و مالیات مربوطه در مهلت تعیین شده خودداری نماید، کالا به وضعیت متروکه در می آید.
نقص مدارک و اسناد مورد نیاز: در مواردی که مدارک و اسناد مورد نیاز برای ترخیص کالا به طور کامل ارائه نشود، کالا به عنوان متروکه اعلام می شود.
عدم پیگیری به موقع: در صورتی که صاحب کالا در مهلت قانونی تعیین شده اقدام به ترخیص کالا نکند، کالا به مالکیت دولت یا سازمان گمرکی منتقل می شود.
پس از انتقال مالکیت کالا به دولت یا سازمان گمرکی، این سازمان مجاز است تا از طریق مزایده، فروش آزاد یا سایر روش های قانونی، اقدام به تعیین تکلیف کالاهای متروکه نماید. درآمد حاصل از این فرآیند برای پوشش هزینه های معوقه و تأمین حقوق دولت مورد استفاده قرار می گیرد.


بازگشت به فهرست