DRAWBACK

Amount of import duties and taxes repaid under the drawback procedure

استرداد (درابک)
میزان حقوق و عوارضِ ورودیِ بازپرداخت شده (مسترد شده) تحت روش درابک (استرداد).

اصطلاح استرداد یا درابک (Drawback) در زمینه گمرک و تجارت بین المللی به معنای بازگشت کامل یا بخشی از حقوق و عوارض گمرکی و مالیات هایی است که برای واردات کالاها پرداخت شده اند. این بازپرداخت زمانی اعمال می شود که کالاهای وارد شده پس از طی فرآیندهایی مانند فرآوری، مونتاژ، یا بدون تغییر خاصی، مجدداً صادر شوند. این سازوکار به عنوان یک ابزار انگیزشی برای صادرکنندگان عمل می کند و با کاهش هزینه های مربوط به واردات مواد اولیه یا کالاهای نیمه ساخته، به افزایش رقابت پذیری محصولات در بازارهای بین المللی کمک می کند.

در سطح سازمان جهانی گمرک (WCO)، درابک به عنوان یکی از ابزارهای اصلی برای تسهیل تجارت بین المللی به شمار می آید که تحت چارچوب ها و توافقات بین المللی معین به اجرا درمی آید. این مفهوم در نظام های مختلف گمرکی کشورهای گوناگون به اشکال متفاوتی پیاده سازی می شود و معمولاً تحت شرایط خاصی نظیر بازه های زمانی تعیین شده، نوع کالا و هدف از واردات مورد استفاده قرار می گیرد.

علاوه بر این، استرداد می تواند شامل بازپرداخت هزینه هایی همچون مالیات بر ارزش افزوده (VAT) و سایر مالیات ها و عوارضی که در زمان واردات پرداخت شده اند نیز باشد. در برخی از نظام های گمرکی، این مکانیزم به شرکت ها اجازه می دهد تا کالاهای خود را بدون تحمیل مالیات های اضافی به بازارهای خارجی صادر کنند که این امر می تواند به طور چشمگیری موجب افزایش حجم صادرات و توسعه تجارت بین المللی شود.
مقررات و چارچوب های قانونی مربوط به Drawback بر اساس شرایط کشور و نوع کالا متفاوت است. شرکت ها برای بهره مندی از این مزایا موظف به ارائه مدارک و مستندات مورد نیاز به نهادهای گمرکی مربوطه هستند. این اصطلاح به عنوان یکی از مفاهیم کلیدی در ادبیات جهانی گمرک شناخته می شود و نقش حیاتی در حمایت از صادرات و تسهیل فرآیندهای تجاری ایفا می کند. با توجه به مقررات متنوع گمرکی و تجاری بین المللی، درابک جایگاه مهمی در زنجیره تأمین جهانی دارد و به عنوان یک ابزار مؤثر در تقویت رقابت پذیری بین المللی تلقی می شود.

انواع درابک  (Drawback)
انواع درابک در نظام های گمرکی بین المللی به عنوان سازوکارهای کلیدی برای بازپرداخت عوارض گمرکی و مالیات های پرداخت شده در هنگام واردات کالاها تلقی می شوند. این سازوکارها، بر اساس نوع عملیات صورت گرفته بر روی کالاهای وارداتی و شرایط خاص هر تراکنش، به چندین دسته طبقه بندی می شوند که به تفصیل شرح داده می شوند:
استرداد تولیدی (Manufacturing Drawback):
این نوع استرداد برای کالاهایی که پس از ورود به کشور، تحت عملیات تولیدی، فرآوری، یا مونتاژ قرار گرفته و سپس مجدداً صادر می شوند، در نظر گرفته شده است. تولیدکنندگان یا صادرکنندگان، در این شرایط می توانند درخواست بازپرداخت عوارض گمرکی و مالیات های پرداخت شده بابت مواد اولیه یا قطعات وارداتی را ارائه دهند. این نوع استرداد به ویژه برای صنایعی که به عنوان بخشی از زنجیره تأمین جهانی فعالیت می کنند و منابع خود را از بازارهای بین المللی تأمین می نمایند، حائز اهمیت است. با این مکانیزم، هزینه های تولید کاهش یافته و رقابت پذیری کالاهای نهایی در بازارهای بین المللی تقویت می شود.

استرداد کالای بدون استفاده (Unused Merchandise Drawback):
این نوع استرداد به کالاهایی اختصاص دارد که بدون انجام هرگونه تغییر یا استفاده، به کشور دیگری صادر می شوند. این مکانیزم عمدتاً در مواردی به کار می رود که کالاها به دلیل تغییرات در استراتژی فروش، نوسانات بازار، یا عدم تطابق با نیازهای بازار داخلی، نیاز به صادرات مجدد دارند. صادرکنندگان در این حالت، حق دارند درخواست بازپرداخت حقوق و عوارض گمرکی و مالیات های پرداخت شده در زمان واردات این کالاها را مطرح کنند. این نوع استرداد به شرکت ها کمک می کند تا ریسک های مرتبط با تغییرات بازار را کاهش دهند و از تحمیل هزینه های مضاعف جلوگیری نمایند.

استرداد کالای مرجوعی (Rejected Merchandise Drawback):
این نوع استرداد به کالاهایی که به دلایل مختلف از جمله عدم انطباق با استانداردهای کیفی، نقص فنی، یا عدم وجود بازار مناسب در کشور مقصد، مرجوع شده و مجدداً صادر می شوند، اختصاص دارد. این سازوکار به صادرکنندگان امکان می دهد تا عوارض گمرکی و مالیات های پرداخت شده در زمان واردات این کالاها را بازپس گیرند. استرداد کالای مرجوعی به ویژه در مواردی که کالاها به دلیل نقایص فنی یا تغییرات ناگهانی در شرایط بازار مقصد قابل فروش نیستند، نقش مهمی در جبران خسارات مالی ایفا می کند.

در تمامی این دسته بندی ها، استفاده از تسهیلات درابک مستلزم ارائه مستندات کامل و دقیق و رعایت مقررات و ضوابط تعیین شده توسط مقامات گمرکی است. این مستندات معمولاً شامل مدارکی برای اثبات ورود کالاها به کشور، انجام عملیات تولیدی یا فرآوری، و همچنین مدارک مرتبط با صادرات مجدد کالاها می باشد. رعایت دقیق این الزامات برای اطمینان از موفقیت در بازپرداخت و اجتناب از بروز مشکلات قانونی، امری ضروری است.

شرایط و ضوابط درابک:
اجرای درابک (Drawback) به عنوان یکی از ابزارهای مهم تسهیل تجارت بین المللی، مستلزم رعایت مجموعه ای از شرایط و ضوابط دقیق است که توسط مقامات گمرکی تعریف شده اند. این شرایط و ضوابط به تفصیل در زیر توضیح داده می شوند:
مدارک مورد نیاز:
ارائه مدارک مستند و معتبر برای اثبات مراحل مختلف واردات، پرداخت عوارض گمرکی و مالیات ها، و همچنین صادرات مجدد کالاها، از الزامات اساسی برای اجرای درابک است. این مدارک شامل:
مدارک مربوط به واردات: این اسناد شامل اظهارنامه های گمرکی واردات، اسناد حمل ونقل بین المللی، فاکتورهای تجاری و اسناد پرداخت عوارض گمرکی و مالیات های مرتبط با واردات کالاها می باشد. این مدارک به منظور تأیید ورود قانونی کالاها به کشور مورد استفاده قرار می گیرند.
اسناد پرداخت: مدارکی که نشان دهنده پرداخت عوارض گمرکی و مالیات های وارداتی باشند، نظیر رسیدهای پرداخت، اسناد بانکی و فاکتورهای مربوط به هزینه های گمرکی، باید ارائه شوند.
مدارک صادرات مجدد: مدارک مرتبط با خروج مجدد کالاها از کشور، از جمله اظهارنامه های گمرکی صادرات، اسناد حمل ونقل بین المللی و سایر مدارک معتبر، باید به گمرک ارائه گردد. این اسناد برای اثبات انجام صحیح فرآیند صادرات مجدد و رعایت الزامات قانونی ضروری هستند.

چارچوب زمانی:
در بسیاری از نظام های گمرکی، بازه زمانی مشخصی برای ارائه درخواست درابک تعیین شده است. این بازه زمانی می تواند بر اساس نوع کالا، فرآیند تولید و قوانین ملی متفاوت باشد. به طور معمول، صادرکننده موظف است درخواست خود را در مدت زمان معینی پس از انجام صادرات مجدد کالاها به مراجع گمرکی ارائه کند. عدم رعایت این مهلت زمانی ممکن است منجر به رد درخواست و از دست رفتن حق بازپرداخت شود. بنابراین، اطلاع از زمان بندی دقیق و تنظیم مناسب برنامه های کاری جهت ارائه مدارک و مستندات در موعد مقرر، از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

شرایط کالایی:
کالاهایی که تحت پوشش درابک قرار می گیرند باید واجد شرایط مشخصی باشند. این شرایط به شرح زیر است:
حفظ وضعیت اولیه کالا: کالاها باید در همان شرایطی که وارد شده اند، بدون هیچ گونه تغییر اساسی یا استفاده، به کشور دیگری صادر شوند. این شرط به ویژه در موارد مربوط به استرداد کالای بدون استفاده (Unused Merchandise Drawback) کاربرد دارد، جایی که کالاها بدون هرگونه فرآوری مجدد یا تغییر صادر می شوند.
انجام عملیات مجاز: در موارد مربوط به استرداد تولیدی (Manufacturing Drawback)، کالاها ممکن است تحت فرآیندهای مجاز تعیین شده در مقررات ملی یا بین المللی، مانند فرآوری، مونتاژ یا سایر عملیات تولیدی قرار گیرند. این فرآیندها باید به طور دقیق مطابق با الزامات قانونی تعریف شده باشند. هرگونه انحراف از این چارچوب ممکن است منجر به رد درخواست بازپرداخت و از دست رفتن مزایای مرتبط با درابک شود.
به طور کلی، بهره مندی موفقیت آمیز از تسهیلات درابک مستلزم رعایت دقیق تمامی شرایط و ضوابط فوق الذکر است. شرکت ها و صادرکنندگان باید از جزئیات قانونی و مقررات مربوطه آگاهی کامل داشته باشند و تمام مدارک و مستندات لازم را به صورت کامل و در زمان مناسب به مقامات گمرکی ارائه دهند. هرگونه کوتاهی در رعایت این الزامات می تواند منجر به عدم پذیرش درخواست و ایجاد هزینه های مالی مضاعف برای شرکت ها گردد.

مزایا و چالش های با درابک (Drawback)
مزایا و چالش های مرتبط با درابک (Drawback) به عنوان یک ابزار اقتصادی در تجارت بین المللی دارای ابعاد گسترده ای است که می تواند تأثیرات چشمگیری بر عملکرد شرکت ها و وضعیت اقتصادی کشورها داشته باشد. در ادامه، به تفصیل به بررسی این مزایا و چالش ها پرداخته می شود:
مزایا:
کاهش هزینه های تولید:
یکی از مزایای اصلی درابک، کاهش هزینه های تولیدی برای صادرکنندگان است. از طریق بازپرداخت عوارض گمرکی و مالیات های پرداخت شده بر روی مواد اولیه یا کالاهای نیمه تمام وارداتی، تولیدکنندگان قادر خواهند بود هزینه های تولید خود را به طور قابل توجهی کاهش دهند. این کاهش در هزینه ها به طور مستقیم بر قیمت نهایی محصولات تأثیرگذار است و به صادرکنندگان این امکان را می دهد تا با قیمت های رقابتی تری در بازارهای بین المللی حضور یابند.

افزایش رقابت پذیری:
با بهره گیری از درابک، صادرکنندگان می توانند محصولات خود را با هزینه های کمتر و در نتیجه با قیمت های پایین تر به بازارهای جهانی عرضه کنند. این مزیت رقابتی می تواند منجر به بهبود موقعیت شرکت ها در بازارهای جهانی شود و سهم آنان را از بازارهای بین المللی افزایش دهد. این افزایش رقابت پذیری به ویژه برای صنایعی که در زنجیره تأمین جهانی فعالیت می کنند، از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

تشویق به صادرات و تقویت تراز تجاری:
درابک به عنوان یک مکانیسم انگیزشی اقتصادی، نقش کلیدی در افزایش حجم صادرات ایفا می کند. با کاهش هزینه های مرتبط با واردات مواد اولیه و کاهش بار مالیاتی، شرکت ها تشویق می شوند تا تولیدات خود را به بازارهای خارجی صادر کنند. این امر می تواند به تقویت تراز تجاری کشور، افزایش درآمدهای ارزی و بهبود کلی وضعیت اقتصادی کمک کند.

چالش ها:
پیچیدگی های قانونی و مقرراتی:
یکی از چالش های برجسته در بهره برداری از درابک، پیچیدگی های قانونی و نیاز به فهم عمیق از مقررات گمرکی و تجاری است. برای اجرای موفق این مکانیزم، داشتن دانش جامع از قوانین و مقررات مربوط به بازپرداخت عوارض گمرکی و مالیات ها ضروری است. عدم آگاهی کافی از این مقررات می تواند منجر به ایجاد مشکلات جدی در فرایند درخواست و بازپرداخت گردد.

نیاز به مستندسازی دقیق و کامل:
فرآیند درابک به شدت وابسته به ارائه مستندات دقیق و کامل است. شرکت ها ملزم به ارائه تمامی مدارک مربوط به واردات، پرداخت عوارض گمرکی و مالیات ها، و همچنین صادرات مجدد کالاها هستند. هرگونه نقص یا اشتباه در مستندات ارائه شده می تواند به رد درخواست درابک منجر شده و شرکت ها را از این مزیت اقتصادی محروم سازد.

رعایت مقررات سخت گیرانه گمرکی:
مقررات گمرکی در بسیاری از کشورها به شدت سخت گیرانه است و شرکت ها باید به دقت از این مقررات تبعیت کنند. این امر شامل رعایت دقیق زمان بندی ها برای ارائه درخواست، حفظ شرایط کالایی مطابق با الزامات قانونی، و انجام فرآیندهای تولیدی مطابق با مقررات تعریف شده است. عدم رعایت این مقررات می تواند منجر به اعمال جریمه ها، تأخیر در بازپرداخت ها، و حتی از دست دادن حق بهره مندی از درابک شود.
درابک به عنوان یک ابزار اقتصادی اثربخش، پتانسیل های قابل توجهی برای کاهش هزینه های تولید، افزایش رقابت پذیری، و تقویت صادرات دارد. با این حال، استفاده مؤثر از این ابزار نیازمند دانش عمیق از مقررات، مستندسازی دقیق، و رعایت کامل الزامات قانونی است. شرکت ها و صادرکنندگان باید با دقت و توجه به جزئیات، این فرآیند را مدیریت کنند تا بتوانند از مزایای درابک به صورت کامل بهره مند شوند و از ایجاد هرگونه هزینه اضافی یا مشکلات قانونی جلوگیری کنند.

نقش درابک (Drawback) در تجارت جهانی:
درابک به عنوان یکی از ابزارهای استراتژیک در تسهیل صادرات و تقویت تعاملات تجاری بین المللی، نقش برجسته ای در بهبود رقابت پذیری محصولات کشورهای مختلف در بازارهای جهانی دارد. این سازوکار اقتصادی با کاهش هزینه های مربوط به واردات مواد اولیه و کالاهای نیمه ساخته، شرایط را برای تسهیل صادرات محصولات نهایی فراهم می آورد و به این ترتیب، جایگاه کشورها را در عرصه تجارت بین الملل تقویت می کند. در نتیجه، کشورها قادر خواهند بود تراز تجاری خود را بهبود بخشیده و مسیر رشد اقتصادی پایدار را دنبال کنند.

کاهش هزینه های واردات و ارتقاء رقابت پذیری:
مکانیزم درابک این امکان را به صادرکنندگان می دهد که پس از صادرات مجدد کالاها، عوارض گمرکی و مالیات های پرداخت شده در زمان واردات را بازپس گیرند. این بازپرداخت ها منجر به کاهش قابل توجه هزینه های تولید می شود، که به نوبه خود، به تولیدکنندگان اجازه می دهد محصولات خود را با قیمت های رقابتی تری در بازارهای بین المللی عرضه کنند. در نتیجه، درابک به طور مستقیم به افزایش رقابت پذیری محصولات داخلی در سطح جهانی کمک می کند، و این امر می تواند نقش مهمی در گسترش سهم بازارهای خارجی و تقویت جایگاه بین المللی تولیدکنندگان داشته باشد.

بهبود تراز تجاری و جذب سرمایه گذاری خارجی:
درابک در بسیاری از کشورها به عنوان بخشی از سیاست های کلان اقتصادی برای بهبود تراز تجاری و جلب سرمایه گذاری های خارجی به کار گرفته می شود. با تسهیل فرآیند صادرات و کاهش هزینه های مرتبط با واردات، این ابزار اقتصادی شرایط مطلوبی را برای شرکت های چندملیتی و سرمایه گذاران خارجی فراهم می آورد تا با هزینه های کمتری به فعالیت های تولیدی و صادراتی در کشور میزبان بپردازند. این سیاست نه تنها به افزایش حجم صادرات و بهبود تراز تجاری کشور کمک می کند، بلکه موجب انتقال فناوری، ایجاد فرصت های شغلی جدید و توسعه بخش های صنعتی نیز می گردد.

نقش کلیدی در توسعه اقتصادی ملی:
درابک به عنوان یک ابزار مالی حیاتی، با توجه به نیازهای خاص هر کشور و تحت چارچوب های قانونی و گمرکی متنوع، می تواند نقشی مهم در تقویت تجارت بین المللی و توسعه اقتصاد ملی ایفا کند. این مکانیزم از یک سو با کاهش هزینه های تولید و افزایش توان رقابتی محصولات، به حمایت از صنایع داخلی و افزایش حجم صادرات منجر می شود؛ و از سوی دیگر، با ایجاد مشوق های اقتصادی برای سرمایه گذاران خارجی، فرایند جذب سرمایه و توسعه فناوری های نوین را تسریع می بخشد. این عوامل به طور کلی موجب ارتقاء جایگاه اقتصادی کشور در نظام تجارت جهانی و افزایش ظرفیت آن برای مقابله با چالش های اقتصادی بین المللی می شود.

چالش ها و الزامات قانونی:
اگرچه درابک مزایای چشمگیری دارد، اجرای موفقیت آمیز آن مستلزم رعایت دقیق مقررات گمرکی و ارائه مستندات معتبر و دقیق است. دولت ها باید از طریق ایجاد چارچوب های قانونی مشخص، فرایندهای لازم برای بازپرداخت عوارض و مالیات ها را تعیین و بر اجرای آن ها نظارت کنند تا از بروز هرگونه سوءاستفاده یا تخلف جلوگیری شود. همچنین، آگاهی کامل از مقررات بین المللی و تطبیق آن ها با قوانین داخلی، برای بهره گیری بهینه از این ابزار حیاتی است.

در مجموع، درابک به عنوان یک ابزار مالی و اقتصادی مؤثر، نقشی اساسی در تشویق صادرات، تقویت تعاملات تجاری بین المللی و توسعه اقتصادی کشورها ایفا می کند. این مکانیزم با تسهیل فرآیندهای تجاری و کاهش هزینه های مرتبط، به کشورها کمک می کند تا در بازارهای جهانی رقابت پذیری بیشتری داشته باشند و در مسیر توسعه اقتصادی پایدار گام بردارند.

بازگشت به فهرست