اظهارکننده گمرک یا ترخیص‌کار، فرد یا شرکتی است که به نمایندگی از واردکنندگان یا صادرکنندگان، تمامی امور مربوط به ترخیص کالاها از گمرک را انجام می‌دهد.این اظهار می‌تواند شامل واردات، صادرات، ترانزیت و سایر فعالیت‌های مرتبط با جابه‌جایی کالاها از یک کشور به کشور دیگر باشد. اظهار کننده کالا می‌تواند صاحب کالا، نماینده قانونی صاحب کالا یا یک شرکت تخصصی در امور گمرکی باشد. اظهارکننده گمرک مسئولیت تهیه اسناد حمل و نقل، فاکتورهای تجاری، مجوزهای لازم و سایر مدارک مرتبط را بر عهده دارد. همچنین، وظیفه پرداخت عوارض و مالیات‌های گمرکی و اطمینان از انطباق کالاها با قوانین و مقررات گمرکی بر عهده اوست. این فرایندها ممکن است شامل بازرسی کالاها، بررسی کیفیت و کمیت آنها، و انجام تمامی مراحل گمرکی مورد نیاز باشد. اظهارکننده گمرک با داشتن دانش کافی از قوانین و مقررات گمرکی، نقش کلیدی در تسهیل و تسریع فرایند ترخیص کالاها دارد و می‌تواند به طور موثر در کاهش زمان و هزینه‌های مرتبط با واردات و صادرات کالاها کمک کند.
اظهار کننده کالا مسئولیت‌ها و وظایف متعددی دارد که همه آنها در جهت تضمین اجرای صحیح و قانونی فرآیندهای گمرکی است. این وظایف شامل موارد زیر است:
1. تکمیل و ارائه اظهارنامه گمرکی
تهیه و تکمیل اظهارنامه گمرکی: اظهار کننده باید اظهارنامه گمرکی را با دقت تکمیل و تمامی اطلاعات مربوط به کالا، شامل نوع، مقدار، ارزش، وزن و مبدا کالا را وارد کند.
ارائه اسناد و مدارک مورد نیاز: اظهار کننده باید تمامی اسناد و مدارک مورد نیاز، نظیر فاکتور تجاری، بارنامه، گواهی مبدأ، لیست بسته‌بندی و مجوزهای لازم را ضمیمه اظهارنامه کند.
2. اطمینان از صحت اطلاعات
اطلاعات دقیق و صحیح: تمامی اطلاعات ارائه شده باید دقیق و صحیح باشد. هرگونه اطلاعات نادرست یا کتمان واقعیت می‌تواند منجر به مشکلات قانونی و جریمه‌های سنگین شود.
مطابقت کالا با اسناد: اظهار کننده باید اطمینان حاصل کند که کالا با مشخصات درج شده در اسناد و اظهارنامه مطابقت دارد.
3. پرداخت هزینه‌ها و عوارض گمرکی
پرداخت عوارض و مالیات‌ها: اظهار کننده مسئول پرداخت تمامی عوارض و مالیات‌های مربوط به واردات یا صادرات کالا است.
محاسبه هزینه‌ها: اظهار کننده باید هزینه‌های گمرکی را محاسبه و به موقع پرداخت کند.
4. پیگیری فرآیند ترخیص کالا
پیگیری مراحل گمرکی: اظهار کننده باید تمامی مراحل مربوط به ترخیص کالا از گمرک را پیگیری کند و اطمینان حاصل کند که کالا به موقع ترخیص می‌شود.
همکاری با مقامات گمرکی: اظهار کننده باید با مقامات گمرکی همکاری کند و به درخواست‌های آنها پاسخ دهد.
5. رعایت قوانین و مقررات
آگاهی از قوانین و مقررات گمرکی: اظهار کننده باید با قوانین و مقررات گمرکی آشنا باشد و اطمینان حاصل کند که تمامی الزامات قانونی رعایت می‌شود.
رعایت مهلت‌های زمانی: اظهار کننده باید مهلت‌های زمانی تعیین شده توسط گمرک را رعایت کند.
6. نگهداری سوابق و مستندات
نگهداری سوابق: اظهار کننده باید تمامی اسناد و مدارک مربوط به واردات یا صادرات کالا را به مدت معینی نگهداری کند.
ارائه مستندات در صورت نیاز: اظهار کننده باید در صورت درخواست مقامات گمرکی، مستندات مربوطه را ارائه دهد.
7. استفاده از سامانه‌های الکترونیکی
استفاده از سامانه‌های گمرکی: اظهار کننده باید از سامانه‌های الکترونیکی گمرک برای ثبت و پیگیری اظهارنامه‌ها استفاده کند.
به‌روز نگهداشتن اطلاعات: اطلاعات مربوط به کالاها و فرآیندهای گمرکی باید به‌روز و دقیق باشد.
8. حل و فصل مشکلات گمرکی
رسیدگی به اختلافات: اظهار کننده باید به اختلافات و مشکلات گمرکی رسیدگی کند و در صورت لزوم، اقدامات قانونی را انجام دهد.
پاسخ به درخواست‌های گمرک: اظهار کننده باید به تمامی درخواست‌ها و پرسش‌های گمرک پاسخ دهد و مشکلات را حل کند.
مراحل اظهار کالا به گمرک شامل چندین مرحله مهم است که باید به دقت و با رعایت قوانین و مقررات انجام شود. این مراحل به ترتیب زیر هستند:
1. آماده‌سازی اسناد و مدارک
قبل از اظهار کالا، لازم است تمامی اسناد و مدارک لازم آماده و بررسی شوند. این اسناد ممکن است شامل موارد زیر باشد:
فاکتور تجاری (Invoice)
بارنامه (Bill of Lading)
گواهی مبدأ (Certificate of Origin)
لیست بسته‌بندی (Packing List)
مجوزهای لازم (مثل مجوز بهداشت، استاندارد، و غیره)
2. ثبت اطلاعات در سامانه جامع گمرکی
اظهارکننده باید وارد سامانه جامع گمرکی شود و اطلاعات مربوط به کالا را ثبت کند. این اطلاعات شامل موارد زیر است:
مشخصات کالا (نام، کد تعرفه، مقدار، وزن، ارزش)
اطلاعات مربوط به صادرکننده و واردکننده
اطلاعات حمل و نقل
3. تکمیل و ارسال اظهارنامه گمرکی
پس از ثبت اطلاعات، اظهارنامه گمرکی تکمیل و به گمرک ارسال می‌شود. اظهارنامه باید به دقت و با رعایت تمامی جزئیات تکمیل شود تا از بروز مشکلات بعدی جلوگیری شود.
4. پرداخت عوارض و هزینه‌های گمرکی
پس از ارسال اظهارنامه، هزینه‌ها و عوارض گمرکی محاسبه و به اظهارکننده اعلام می‌شود. اظهارکننده باید این هزینه‌ها را پرداخت کند. این پرداخت‌ها شامل:
عوارض گمرکی
مالیات‌ها
هزینه‌های مربوط به خدمات گمرکی
5. بررسی و ارزیابی گمرک
گمرک اظهارنامه و اسناد مربوطه را بررسی و ارزیابی می‌کند. در این مرحله، ممکن است گمرک درخواست بررسی فیزیکی کالا را نیز داشته باشد.
6. انجام بازرسی فیزیکی (در صورت نیاز)
در صورت نیاز به بازرسی فیزیکی، گمرک کالا را بررسی می‌کند تا مطمئن شود که کالا با اطلاعات اظهارنامه مطابقت دارد. در این مرحله ممکن است نمونه‌برداری یا آزمایش‌های مختلفی انجام شود.
7. صدور مجوز ترخیص کالا
پس از اطمینان از صحت اطلاعات و پرداخت هزینه‌ها، گمرک مجوز ترخیص کالا را صادر می‌کند. این مجوز به اظهارکننده اجازه می‌دهد کالا را از گمرک تحویل بگیرد.
8. تحویل کالا و تکمیل فرآیند
اظهارکننده با ارائه مجوز ترخیص کالا به انبار گمرک، کالا را تحویل می‌گیرد و فرآیند اظهار به پایان می‌رسد.
9. نگهداری سوابق
اظهارکننده باید تمامی اسناد و مدارک مربوط به اظهار کالا را برای مدت زمان معین (معمولاً چند سال) نگهداری کند تا در صورت نیاز بتواند به آنها دسترسی داشته باشد.
10. پیگیری وضعیت کالا
در نهایت، اظهارکننده باید وضعیت کالا را تا رسیدن به مقصد نهایی پیگیری کند و از تحویل صحیح و به موقع آن اطمینان حاصل نماید.
این مراحل به تضمین صحت و قانونی بودن فرآیند واردات یا صادرات کمک می‌کنند و از بروز مشکلات و تاخیرات احتمالی جلوگیری می‌نمایند.
