CHECKING THE GOODS DECLARATION

The action taken by the Customs to satisfy themselves that the Goods declaration is correctly made out and that the supporting documents required fulfil the prescribed conditions

بررسی اظهارنامۀ کالا
اقدامی است که توسط گمرک جهت مجاب نمودن خود در مورد صحّت تنظیم اظهارنامه کالا و تأمین انطباق اسناد ضروری پیوست با شرایط مورد نظر، به عمل می آید.

بررسی اظهارنامهٔ کالا یک فرآیند پیچیده و تخصصی است که توسط واحدهای فنی و کارشناسان گمرکی به منظور ارزیابی دقیق صحت و جامعیت اطلاعات مندرج در اظهارنامهٔ گمرکی انجام می شود. این فرآیند به عنوان یکی از مؤلفه های اصلی نظام کنترلی گمرک، نقشی اساسی در پایش و نظارت بر جریان ورود و خروج کالاها دارد و اطمینان از رعایت قوانین و مقررات تجاری و گمرکی را تضمین می کند.

۱. ماهیت و ساختار اظهارنامهٔ گمرکی:
اظهارنامهٔ گمرکی یک سند رسمی و قانونی است که از سوی مالک کالا یا نماینده قانونی او به گمرک ارائه می شود. این سند شامل اطلاعات کلیدی و حیاتی است که برای ارزیابی و کنترل دقیق کالاها ضروری است. موارد کلیدی شامل:
طبقه بندی کالا: کالاها بر اساس کدهای HS (Harmonized System) که توسط سازمان جهانی گمرک (WCO) تعیین شده، طبقه بندی می شوند. این کدها برای تعیین تعرفه های گمرکی و اعمال مقررات بین المللی حیاتی هستند.
مقدار کالا: اطلاعات دقیق در مورد حجم، وزن، تعداد یا دیگر واحدهای اندازه گیری که به تعیین مقادیر وارداتی یا صادراتی کمک می کند.
ارزش کالا: ارزش کالاها که پایه محاسبه حقوق گمرکی است. این ارزش می تواند بر اساس قیمت قرارداد (تراکنش)، ارزش مشابه یا از طریق روش های محاسبه ارزش تعیین شود.
مبدأ کالا: کشوری که کالا در آن تولید، پردازش یا تغییر اساسی یافته است. این اطلاعات برای اعمال تعرفه های ترجیحی یا تعیین مقررات مبدأ بسیار مهم است.

۲. مراحل تخصصی بررسی اظهارنامه:
الف. ثبت و ارزیابی اولیه:
پس از تکمیل و ارسال اظهارنامه توسط واردکننده یا صادرکننده، این سند وارد سیستم های گمرکی می شود. در این مرحله، اظهارنامه به صورت الکترونیکی ثبت و به واحدهای مربوطه ارجاع داده می شود تا بررسی های اولیه انجام گیرد.
ب. ارزیابی صحت اطلاعات:
کارشناسان گمرک اطلاعات اظهارنامه را با مستندات پشتیبان مانند فاکتور تجاری، بارنامه، گواهی مبدأ و اسناد بیمه مقایسه می کنند. این ارزیابی شامل بررسی دقیق جزئیات کالاها، صحت کدهای HS و مطابقت آن ها با کالای فیزیکی، و تأیید تطابق با قراردادها و فاکتورهای مالی است.
ج. تطبیق با مقررات گمرکی و تجاری:
اظهارنامه باید با قوانین داخلی و تعهدات بین المللی کشور در زمینه گمرک و تجارت مطابقت داشته باشد. این شامل ارزیابی تعرفه های گمرکی، محدودیت های وارداتی و صادراتی، مقررات مربوط به کالاهای خاص (مانند کالاهای ممنوعه یا محدود شده) و اطمینان از رعایت الزامات توافق نامه های تجاری است.
د. بررسی فیزیکی و کنترل تطابق:
در شرایطی که نیاز به ارزیابی عمیق تر وجود دارد، گمرک ممکن است اقدام به بازرسی فیزیکی کالا کند. این شامل مشاهده و تطابق فیزیکی کالاها با اظهارنامه، نمونه برداری و انجام آزمایش های لازم برای تأیید صحت اطلاعات فنی و کیفیت کالاها می شود.
هـ. ارزیابی و تأیید ارزش اظهار شده:
ارزش کالاها یکی از مهم ترین پارامترهای اظهارنامه است که تأثیر مستقیم بر میزان حقوق و عوارض گمرکی دارد. کارشناسان گمرک با استفاده از روش های مختلف ارزیابی ارزش، مانند ارزش تراکنش، ارزش مشابه و روش های محاسباتی، از صحت ارزش اظهار شده اطمینان حاصل می کنند.
و. صدور مجوز ترخیص:
پس از اتمام بررسی ها و تأیید صحت اطلاعات، اظهارنامه تأیید و مجوز ترخیص کالا صادر می شود. این مرحله نهایی، به کالا اجازه می دهد تا از قلمرو گمرکی کشور وارد یا خارج شود.

۳. اهمیت و نقش بررسی اظهارنامه:
حفاظت از منافع اقتصادی کشور: بررسی دقیق اظهارنامه ها به جلوگیری از کم اظهاری و فرار از پرداخت حقوق و عوارض گمرکی کمک می کند، که این موضوع برای تضمین درآمدهای دولت از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
تضمین رعایت قوانین بین المللی: گمرک از طریق بررسی اظهارنامه ها، پایبندی به تعهدات کشور در چارچوب سازمان جهانی تجارت (WTO) و توافق نامه های دو یا چندجانبه را تضمین می کند.
جلوگیری از تخلفات و قاچاق: این فرآیند به گمرک کمک می کند تا با شناسایی و برخورد با اظهارنامه های جعلی یا نادرست، از وقوع تخلفات و قاچاق کالاها جلوگیری کند.
حفظ امنیت و سلامت جامعه: از طریق کنترل دقیق اظهارنامه ها، گمرک می تواند از ورود کالاهای غیرمجاز، خطرناک و مغایر با استانداردهای بهداشتی و ایمنی جلوگیری کند.

۴. عملکرد و فرآیندهای مرتبط در نظام گمرکی ایران:
در ایران، این فرآیندها از طریق سامانه های الکترونیکی پیشرفته مانند سامانهٔ جامع امور گمرکی (EPL) و سامانه «تیرانا» انجام می شود. این سامانه ها با هدف تسهیل و تسریع در عملیات گمرکی، امکان ثبت، بررسی و پیگیری الکترونیکی اظهارنامه ها را فراهم می کنند. همچنین، این سامانه ها به منظور جلوگیری از تخلفات و ارتقاء شفافیت در فرآیندهای گمرکی طراحی شده اند.
بررسی اظهارنامهٔ کالا به عنوان یک فرآیند کلیدی و پیچیده، بخشی حیاتی از وظایف گمرک است که از طریق آن، گمرک اطمینان حاصل می کند که تمامی اطلاعات ارائه شده در اظهارنامه های گمرکی دقیق، کامل و مطابق با مقررات ملی و بین المللی است. این فرآیند نه تنها به حفظ امنیت اقتصادی و اجتماعی کشور کمک می کند، بلکه باعث بهبود کارآیی و شفافیت در تجارت بین المللی می شود.

اهداف بررسی اظهارنامهٔ کالا - توضیح تخصصی و کامل تر
بررسی اظهارنامهٔ کالا یکی از فرآیندهای حیاتی و تخصصی در گمرک است که به منظور دستیابی به اهداف متعدد و مهمی طراحی شده است. این اهداف به گمرک امکان می دهند تا بر جریان واردات و صادرات کالاها نظارت دقیق تری داشته باشد و از منافع اقتصادی و امنیتی کشور محافظت کند. در ادامه، هر یک از این اهداف با جزئیات بیشتری تشریح می شود:

۱. کنترل و نظارت بر واردات و صادرات:
هدف اصلی گمرک از بررسی اظهارنامهٔ کالا، اعمال کنترل دقیق بر ورود و خروج کالاها از مرزهای کشور است. این کنترل شامل:
نظارت بر رعایت مقررات وارداتی و صادراتی: گمرک اطمینان حاصل می کند که کالاها مطابق با قوانین ملی و بین المللی و توافق نامه های تجاری وارد یا صادر می شوند. این امر شامل کنترل کالاهای ممنوعه، محدود شده، و تحت نظارت خاص می شود.
حفظ امنیت ملی و عمومی: گمرک با بررسی دقیق کالاها، از ورود یا خروج اقلامی که ممکن است تهدیدی برای امنیت ملی، سلامت عمومی یا محیط زیست باشند، جلوگیری می کند.
مدیریت دقیق سهمیه بندی ها و محدودیت ها: برخی کالاها ممکن است تحت محدودیت های سهمیه ای یا مجوزهای خاص باشند. بررسی اظهارنامه به گمرک اجازه می دهد تا این
محدودیت ها را اعمال و رعایت کند.

۲. تأمین صحت و صداقت اطلاعات اظهار شده:
گمرک باید اطمینان حاصل کند که اطلاعات ارائه شده در اظهارنامه، دقیق و مطابق با واقعیت است. این هدف با موارد زیر محقق می شود:
تطابق اطلاعات با اسناد و مدارک پشتیبان: اطلاعات مندرج در اظهارنامه، از جمله نوع کالا، مقدار، ارزش و مبدأ، باید با اسناد همراه (مانند فاکتور تجاری، بارنامه، گواهی مبدأ) کاملاً همخوانی داشته باشد.
بازرسی فیزیکی و ارزیابی تطابق: در برخی موارد، گمرک ممکن است نیاز به بررسی فیزیکی کالاها برای تطابق اطلاعات اظهارنامه با واقعیت داشته باشد. این اقدام به منظور جلوگیری از هر گونه کم اظهاری، بیش اظهاری یا ارائه اطلاعات نادرست صورت می گیرد.
استفاده از سیستم های ریسک محور: برای افزایش کارآیی و دقت در بررسی اظهارنامه ها، گمرک از سیستم های مدیریت ریسک استفاده می کند که به شناسایی و ارزیابی اظهارنامه های پرخطر کمک می کند.

۳. تعیین و محاسبه حقوق و عوارض گمرکی:
یکی از وظایف اصلی گمرک، محاسبه دقیق حقوق و عوارض گمرکی است که بر اساس اطلاعات اظهارنامه تعیین می شود. این هدف به موارد زیر متکی است:
ارزیابی صحیح ارزش کالا: ارزش کالاها باید دقیقاً مشخص شود تا مبنای صحیحی برای محاسبه حقوق گمرکی و سایر عوارض مالیاتی باشد. گمرک با استفاده از روش های استاندارد ارزش گذاری، از صحت ارزش اظهار شده اطمینان حاصل می کند.
تعیین تعرفه های گمرکی مناسب: براساس کدهای HS و سایر معیارهای طبقه بندی، تعرفه های گمرکی تعیین می شوند. بررسی اظهارنامه تضمین می کند که تعرفه های مناسبی برای هر دسته از کالاها اعمال شود.
محاسبه و دریافت صحیح عوارض و مالیات ها: علاوه بر حقوق گمرکی، ممکن است عوارض دیگری نیز بر کالاها اعمال شود که بررسی اظهارنامه به محاسبه دقیق این عوارض و دریافت صحیح آن ها کمک می کند.

۴. پیشگیری از تقلب و سوءاستفاده:
یکی از اهداف کلیدی گمرک در بررسی اظهارنامه، جلوگیری از وقوع تخلفات و سوءاستفاده های احتمالی در فرآیند واردات و صادرات است. این امر از طریق:
شناسایی و برخورد با اظهارنامه های جعلی یا نادرست: گمرک با دقت در بررسی اظهارنامه ها، سعی می کند هر گونه اطلاعات نادرست یا تقلبی را شناسایی و با آن مقابله کند.
اجرای دقیق قوانین و مقررات مبارزه با تقلب: گمرک با بهره گیری از سیستم های نظارتی پیشرفته و همکاری با نهادهای بین المللی، از اجرای قوانین ضد تقلب اطمینان حاصل می کند.
کاهش فرصت های قاچاق و فرار مالیاتی: از طریق کنترل دقیق اظهارنامه ها، گمرک می تواند مانع از ورود کالاهای قاچاق، فرار از پرداخت حقوق و عوارض گمرکی، و سایر تخلفات مرتبط با تجارت خارجی شود.

نقش بررسی اظهارنامهٔ کالا در تجارت بین المللی - تحلیل تخصصی و جامع تر
بررسی اظهارنامهٔ کالا به عنوان یکی از ابزارهای کلیدی در نظام گمرکی، نقش مهم و تعیین کننده ای در مدیریت و کنترل تجارت بین المللی دارد. این فرآیند به منظور حفظ ثبات اقتصادی کشورها و اطمینان از رعایت استانداردها و مقررات تجاری بین المللی انجام می شود. در ادامه، نقش این فرآیند با عمق و جزئیات بیشتری مورد بررسی قرار می گیرد:
۱. تقویت امنیت و حفاظت از اقتصاد ملی در بستر بین المللی:
ممانعت از ورود کالاهای غیرقانونی و مخاطره آمیز: بررسی اظهارنامه ها به گمرک این امکان را می دهد که از ورود کالاهایی که غیرقانونی، قاچاق یا خطرناک هستند، جلوگیری کند. این اقدام به حفظ ثبات اقتصادی، امنیت ملی و حمایت از سلامت عمومی کمک می کند.
حفاظت از صنایع داخلی در برابر رقابت ناعادلانه: گمرک با ارزیابی دقیق اظهارنامه ها، از ورود کالاهای زیر قیمت (دامپینگ) جلوگیری کرده و با اعمال تعرفه های مناسب، از صنایع داخلی در مقابل رقابت ناعادلانه حمایت می کند. این نقش در چارچوب سیاست های حمایتی دولت ها و تضمین تداوم فعالیت های اقتصادی داخلی از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

۲. تسهیل و تسریع در عملیات تجاری و ترخیص کالاها:
کاهش موانع غیرتعرفه ای و تسهیل ترخیص سریع: بررسی اظهارنامه های کالا در قالب فرآیندهای الکترونیکی و مدیریت ریسک، به کاهش موانع غیرتعرفه ای و تسریع در فرآیند ترخیص کالاها منجر می شود. این اقدامات باعث کاهش زمان ماندگاری کالا در گمرک و بهبود جریان تجارت می شود.
هماهنگی با استانداردهای بین المللی: بررسی اظهارنامه ها تضمین می کند که کالاها مطابق با استانداردها و مقررات جهانی مورد تأیید وارد یا صادر می شوند. این امر نقش مهمی در کاهش تعارضات تجاری و تسهیل دسترسی به بازارهای بین المللی دارد.

۳. اجرای تعهدات بین المللی و هماهنگی با توافق نامه های تجاری:
اطمینان از رعایت توافقات و پروتکل های بین المللی: فرآیند بررسی اظهارنامه به گمرک کمک می کند تا کشورها به تعهدات خود در چارچوب سازمان های بین المللی نظیر سازمان جهانی تجارت (WTO)، سازمان جهانی گمرک (WCO) و سایر توافق نامه های چندجانبه تجاری پایبند باشند. این تطابق به حفظ اعتبار کشورها در صحنه تجارت جهانی کمک می کند.
پایش و ارزیابی تطابق با قوانین مبدأ و تعرفه های ترجیحی: گمرک از طریق بررسی دقیق اظهارنامه ها، اطمینان حاصل می کند که کالاها با شرایط و ضوابط مقررات مبدأ و تعرفه های ترجیحی مطابقت دارند. این امر برای بهره مندی از مزایای تعرفه ای و تسهیل تجارت با شرکای تجاری خارجی ضروری است.

۴. ارتقاء همکاری های بین المللی در حوزه گمرک و تجارت جهانی:
افزایش همکاری و تبادل اطلاعات با گمرکات سایر کشورها: بررسی اظهارنامه ها اغلب با همکاری نزدیک با گمرکات سایر کشورها همراه است. این همکاری ها شامل تبادل اطلاعات در مورد تخلفات تجاری، تطابق با استانداردهای بین المللی و شناسایی ریسک های بالقوه می شود که به بهبود کارآیی و امنیت تجارت جهانی کمک می کند.
بهبود شفافیت و پاسخگویی در زنجیره تأمین جهانی: بررسی دقیق اظهارنامه ها و مدیریت صحیح اطلاعات، نقش مهمی در افزایش شفافیت در زنجیره تأمین جهانی و تقویت پاسخگویی نهادهای گمرکی در برابر ذینفعان دارد. این امر به جلب اعتماد تجار و سرمایه گذاران بین المللی منجر می شود.


کاربرد و نقش بررسی اظهارنامهٔ کالا در ایران - تحلیل تخصصی و تفصیلی
در ایران، گمرک جمهوری اسلامی ایران به عنوان نهاد رسمی و مرجع قانونی در امور گمرکی و تجارت خارجی، مسئولیت بررسی و ارزیابی اظهارنامه های کالا را بر عهده دارد. این فرآیند حیاتی، به عنوان بخشی از سیاست های کلان اقتصادی کشور، به منظور کنترل و مدیریت دقیق ورود و خروج کالاها از مرزها و حفظ منافع ملی انجام می شود. در ادامه، این فرآیند با نگاهی تخصصی تر و جامع تر مورد بررسی قرار می گیرد:
۱. ساختار و فرآیند بررسی اظهارنامه در نظام گمرکی ایران:
استفاده از سامانه های الکترونیکی پیشرفته و جامع: در راستای بهبود عملکرد و افزایش کارآمدی نظام گمرکی، ایران از سامانه های الکترونیکی پیشرفته ای همچون سامانه جامع امور گمرکی (EPL) و سامانه یکپارچه «تیرانا» بهره برداری می کند. این سامانه ها طراحی شده اند تا تمامی مراحل ثبت، ارزیابی و پیگیری اظهارنامه های گمرکی را به صورت متمرکز و دیجیتال انجام دهند. این روش نه تنها سرعت فرآیندهای گمرکی را بهبود می بخشد، بلکه دقت و شفافیت را نیز افزایش می دهد، و امکان ردیابی و نظارت کامل بر تمامی مراحل عملیات گمرکی را فراهم می سازد.
مدیریت هوشمند ریسک و تحلیل داده ها: یکی از ویژگی های کلیدی این سامانه ها، بهره گیری از تکنیک های پیشرفته مدیریت ریسک و تحلیل داده ها است. این قابلیت به گمرک اجازه می دهد تا اظهارنامه های دارای ریسک بالا را به طور دقیق تری بررسی کند و با تخصیص منابع بهینه، فرآیند ترخیص کالاها را برای اظهارنامه های کم ریسک تسریع بخشد. این روش مبتنی بر تحلیل داده های گسترده، به کاهش زمان توقف کالاها در گمرک و بهبود گردش تجارت کمک می کند.

۲. نقش کلیدی بررسی اظهارنامه در فرآیند ترخیص کالا:
مرحله ای اساسی و محوری در فرآیند ترخیص کالا: بررسی اظهارنامه، اولین گام و یکی از مهم ترین مراحل در فرآیند ترخیص کالا از گمرک است. در این مرحله، کارشناسان گمرک وظیفه دارند تا اطلاعات ارائه شده در اظهارنامه، از جمله نوع کالا، مقدار، ارزش و مبدأ آن را با دقت ارزیابی کنند و مطابقت آن با اسناد پشتیبان مانند فاکتورهای تجاری، بارنامه ها، و گواهی های مبدأ را تأیید نمایند.
تطابق با قوانین و مقررات ملی و بین المللی: در این مرحله، گمرک اطمینان حاصل می کند که کالاها با تمامی مقررات داخلی و تعهدات بین المللی کشور مطابقت دارند. این ارزیابی شامل بررسی تعرفه های گمرکی، رعایت محدودیت های وارداتی و صادراتی، و انطباق با توافق نامه های تجاری دوجانبه و چندجانبه است. هرگونه نقص یا تخلف در اطلاعات ارائه شده ممکن است منجر به توقف فرآیند ترخیص و اعمال جریمه های مالی یا حقوقی شود.
بازرسی فیزیکی و ارزیابی دقیق کالاها: در مواردی که نیاز به بررسی دقیق تر احساس شود، گمرک ممکن است اقدام به بازرسی فیزیکی کالاها کند. این بررسی شامل مشاهده و ارزیابی فیزیکی کالاها، نمونه برداری برای آزمایش های آزمایشگاهی و تأیید مطابقت مشخصات فنی و کیفی کالاها با اطلاعات اظهارنامه است. این اقدامات به منظور جلوگیری از هرگونه تقلب یا اظهارات نادرست انجام می شود.

۳. نقش سامانه «تیرانا» در بهبود فرآیندهای گمرکی و تسهیل تجارت:
افزایش شفافیت و قابلیت ردیابی: سامانه یکپارچه «تیرانا» به عنوان یکی از ابزارهای کلیدی در فرآیندهای گمرکی ایران، به طور قابل توجهی شفافیت را در تمامی مراحل ترخیص کالاها افزایش داده است. این سامانه به ذینفعان، از جمله واردکنندگان و صادرکنندگان، این امکان را می دهد تا به صورت لحظه ای وضعیت اظهارنامه های خود را مشاهده و پیگیری کنند. این قابلیت به کاهش تأخیرات غیرضروری و جلوگیری از سوءاستفاده های احتمالی کمک می کند.
کاهش تخلفات و بهبود سلامت اداری: با استفاده از فرآیندهای دیجیتال و کاهش تماس های حضوری، سامانه «تیرانا» نقش بسزایی در کاهش تخلفات و فساد اداری در نظام گمرکی ایران ایفا کرده است. این سامانه با اتوماسیون و دیجیتال سازی عملیات، زمینه را برای بهبود سلامت اداری و ارتقاء اعتماد عمومی به فرآیندهای گمرکی فراهم کرده است.

۴. وظایف و مسئولیت های گمرک جمهوری اسلامی ایران در بررسی اظهارنامه ها:
اعمال قوانین گمرکی و نظارت بر اجرای مقررات تجاری: گمرک جمهوری اسلامی ایران از طریق بررسی اظهارنامه ها، اطمینان حاصل می کند که قوانین و مقررات گمرکی به درستی اجرا شده و کلیه کالاهای وارداتی و صادراتی با تعهدات قانونی کشور مطابقت دارند. این قوانین شامل تعرفه های گمرکی، مقررات واردات و صادرات، و همچنین قوانین خاص مرتبط با کالاهای ممنوعه یا محدود شده است.
محاسبه دقیق حقوق و عوارض گمرکی: یکی از وظایف اساسی گمرک، محاسبه و دریافت دقیق حقوق و عوارض گمرکی است. این محاسبات بر اساس اطلاعات ارائه شده در اظهارنامه و ارزیابی های کارشناسان گمرکی انجام می شود. وصول صحیح این حقوق و عوارض به تأمین منابع مالی دولت و حمایت از تولیدات داخلی کمک می کند.
بررسی اظهارنامهٔ کالا در ایران به عنوان یک فرآیند محوری و بسیار تخصصی، نقش حیاتی در تضمین صحت اطلاعات تجاری، اعمال دقیق قوانین گمرکی و حمایت از اقتصاد ملی ایفا می کند. این فرآیند با بهره گیری از سامانه های الکترونیکی پیشرفته و روش های نوین مدیریت ریسک، به بهبود کارآیی و شفافیت در نظام گمرکی کشور کمک کرده و جایگاه ایران را در تجارت بین المللی تقویت می کند. از این رو، بررسی اظهارنامه نه تنها یک وظیفه اجرایی برای گمرک، بلکه ابزاری استراتژیک برای حفاظت از منافع اقتصادی و امنیتی کشور به شمار می رود.
بازگشت به فهرست