کالای مرجوعی یا Reference goods در گمرک

کالای مرجوعی کالایی است که:
۱ ـ به عنوان واردات موقت قبلا به کشور وارد می شوند و در پایان مهلت ورود موقت برای اعاده از کشور اظهار و تحت عنوان کالای مرجوعی شناخته می شوند.
۲ ـ به دلیل ممنوعیت یا غیر مجاز بودن تطبیق با استانداردهای اجباری ( در مورد آن دسته از کالاها که ورودشان مستلزم رعایت استاندارد اجباری است) یا به طور کلی عدم احراز شرایط، قابل ترخیص نیستند به همین لحاظ از کشور باید مرجوع شوند.

کالای مرجوعی یا Reference Goods از دیدگاه سازمان جهانی گمرک
کالای مرجوعی به محصولاتی اطلاق می شود که پس از ورود به کشور مقصد، به دلایل متعدد از جمله عدم تطابق با مشخصات فنی قرارداد، وجود نقص و خرابی، عدم انطباق با استانداردهای ملی یا سایر دلایل، به کشور صادرکننده بازگردانده می شوند. این کالاها باید با رعایت مجموعه ای از ضوابط و مقررات دقیق گمرکی و بین المللی، تحت شرایط خاص، به کشور مبدأ عودت داده شوند.

مقررات گمرکی و بین المللی
قوانین ملی
هر کشور به منظور نظارت و کنترل بر بازگشت کالاهای وارداتی، قوانین و مقررات خاصی را تصویب و اعمال می کند. این قوانین شامل موارد زیر است:
الزامات فنی: جهت اطمینان از اینکه کالاهای مرجوعی به طور صحیح و بدون نقص به کشور مبدأ بازگردانده می شوند، الزامات فنی مشخصی باید رعایت گردد. این الزامات شامل استانداردهای بسته بندی مقاوم، شرایط ویژه نگهداری نظیر دما و رطوبت مناسب، و رویه های صحیح حمل و نقل است.

معیارهای کیفی: کالاهای مرجوعی باید از لحاظ کیفیت با استانداردهای ملی کشور واردکننده تطابق داشته باشند. این شامل بررسی های دقیق کیفی، شناسایی و ثبت هر گونه نقص ظاهری و باطنی، و تطابق با مشخصات فنی مندرج در قرارداد تجاری است.

ضوابط بهداشتی: در خصوص کالاهای مصرفی و به ویژه مواد غذایی، رعایت ضوابط بهداشتی امری حیاتی است. این شامل انجام بازرسی های بهداشتی، دریافت گواهینامه های سلامت، و رعایت مقررات مرتبط با مواد شیمیایی و افزودنی های مجاز می باشد.

کنوانسیون ها و توافق نامه های بین المللی
سازمان جهانی گمرک (WCO) و سایر نهادهای بین المللی از طریق کنوانسیون ها و توافق نامه های متعدد، چارچوب های قانونی و استانداردهایی را جهت تسهیل و مدیریت بازگشت کالاهای مرجوعی فراهم می نمایند. برخی از مهم ترین این کنوانسیون ها و توافق نامه ها عبارتند از:

کنوانسیون اصلاحی کیوتو (Revised Kyoto Convention):
این کنوانسیون با هدف ساده سازی و هماهنگ سازی رویه های گمرکی میان کشورهای عضو تدوین شده است. مقررات این کنوانسیون شامل دستورالعمل هایی جهت تسهیل فرآیند بازگشت کالاهای مرجوعی و کاهش پیچیدگی های اجرایی می باشد.

چارچوب استانداردهای امن و تسهیل شده (SAFE Framework):
این چارچوب که توسط سازمان جهانی گمرک معرفی شده است، با هدف تضمین امنیت زنجیره تأمین و تسهیل تجارت قانونی تدوین گردیده است. دستورالعمل های موجود در چارچوب SAFE، به مدیریت کالاهای مرجوعی و حفظ امنیت در فرآیند بازگشت آنها می پردازد.

توافق نامه تسهیل تجارت (Trade Facilitation Agreement - TFA):
این توافق نامه که تحت نظارت سازمان تجارت جهانی (WTO) منعقد شده است، با هدف کاهش موانع تجاری و تسهیل رویه های گمرکی میان کشورهای عضو تنظیم شده است. مقررات TFA شامل دستورالعمل هایی برای ساده سازی و تسریع فرآیندهای گمرکی مرتبط با کالاهای مرجوعی است.

کنوانسیون های بین المللی حمل و نقل:
کنوانسیون های مختلف نظیر کنوانسیون حمل و نقل جاده ای (CMR) و کنوانسیون حمل و نقل دریایی (Hague-Visby Rules) نیز شامل مقرراتی برای مدیریت و تسهیل بازگشت کالاهای مرجوعی هستند. این کنوانسیون ها استانداردهای بین المللی جهت حمل و نقل امن و کارآمد کالاهای مرجوعی را تعیین می کنند.
پیروی از قوانین ملی و بین المللی در بازگشت کالاهای مرجوعی نه تنها از بروز مشکلات قانونی و اجرایی جلوگیری می کند، بلکه به حفظ امنیت و سلامت عمومی، تضمین کیفیت کالاها، و حمایت از حقوق مصرف کنندگان کمک می کند. سازمان جهانی گمرک (WCO) و سایر نهادهای بین المللی با تدوین استانداردها و راهنمایی های جامع، نقش مهمی در تسهیل و مدیریت این فرآیند ایفا می کنند. رعایت این مقررات، همکاری موثر بین کشورها و اجرای صحیح و هماهنگ رویه های گمرکی را تضمین می نماید.

کاربرد در تجارت بین المللی
کنترل کیفیت و استانداردها
بازگشت کالاهایی که با مشخصات فنی، کیفی یا استانداردهای ملی کشور واردکننده همخوانی ندارند، امری ضروری در تضمین کیفیت و انطباق محصولات وارداتی با استانداردهای مقرر است. این فرآیند شامل مراحل زیر می باشد:
بازرسی و ارزیابی فنی:
تمامی کالاهای وارداتی باید تحت ارزیابی های فنی دقیق قرار گیرند. این ارزیابی ها شامل آزمون های مکانیکی، شیمیایی، الکتریکی و سایر آزمون های تخصصی است که توسط نهادهای معتبر صورت می پذیرد.
تأییدیه انطباق با استانداردها:
کالاها باید با استانداردهای ملی و بین المللی معتبری مانند ISO، ASTM و استانداردهای ملی نظیر ISIRI (استانداردهای ملی ایران) همخوانی داشته باشند. تطابق با این استانداردها تضمین می کند که کالاها با الزامات کیفیتی و فنی مطابقت دارند.
مستندسازی نواقص:
هرگونه نقص یا عدم انطباق باید به طور دقیق مستند و گزارش شود. این مستندات پایه ای برای آغاز فرآیند بازگشت کالا به کشور مبدأ خواهند بود.

حمایت از حقوق مصرف کننده
حفظ حقوق مصرف کنندگان در تجارت بین المللی از طریق بازگرداندن کالاهای معیوب یا نامناسب به کشور صادرکننده اصلی انجام می پذیرد. مراحل زیر در این فرآیند حیاتی هستند:
آگاهی رسانی به مصرف کننده: مصرف کنندگان باید از حقوق خود در خصوص بازگرداندن کالاهای معیوب یا نامناسب مطلع باشند و بتوانند به راحتی درخواست بازگشت کالا را مطرح کنند.
فرآیند بازگشت کالا:
فرآیند بازگشت باید ساده و کارآمد باشد، شامل تهیه و ارائه مستندات لازم، اخذ تأییدیه های لازم از مقامات گمرکی و هماهنگی با فروشنده.
جبران خسارت:
در مواردی که کالاهای معیوب منجر به خسارت به مصرف کننده شده اند، صادرکننده یا فروشنده ملزم به جبران خسارت و ارائه کالای جایگزین یا تعمیر کالا می باشد.

مقررات مالیاتی و گمرکی
جلوگیری از پرداخت مالیات و عوارض گمرکی بر کالاهایی که به دلایل مختلف نمی توانند در بازار داخلی به فروش برسند، به شرح زیر است:
معافیت های مالیاتی:
کالاهای مرجوعی معمولاً از پرداخت مالیات و عوارض گمرکی معاف هستند، به شرط آنکه فرآیند بازگشت کالاها به درستی و مطابق با مقررات انجام شود.
تهیه مستندات مالیاتی و گمرکی:
ارائه مستندات دقیق و صحیح جهت اثبات معافیت مالیاتی و گمرکی ضروری است. این مستندات شامل فاکتورهای فروش، گواهی نامه های کیفیت، و گزارش های بازرسی می باشد.
نظارت های گمرکی:
مقامات گمرکی موظف به نظارت دقیق بر فرآیند بازگشت کالاها هستند تا از هرگونه سوءاستفاده و تقلب جلوگیری شود.

حفظ سلامت و ایمنی عمومی
بازگشت کالاهایی که ممکن است برای سلامت عمومی خطرناک باشند، از اهمیت ویژه ای برخوردار است:
ارزیابی ریسک سلامت:
کالاهایی که ممکن است تهدیدی برای سلامت عمومی باشند، باید تحت ارزیابی دقیق ریسک قرار گیرند. این ارزیابی شامل بررسی مواد شیمیایی، داروها، و محصولات غذایی می شود.
اخذ گواهی نامه های سلامت:
برای بازگشت کالاهای خطرناک، تهیه و ارائه گواهی نامه های سلامت و بهداشت از مراجع معتبر الزامی است.
مدیریت ایمنی در حمل و نقل:
کالاهای مرجوعی که خطرات ایمنی دارند، باید تحت شرایط ویژه و با رعایت پروتکل های ایمنی به کشور صادرکننده بازگردانده شوند. این شامل بسته بندی های ایمن، حمل و نقل خاص، و شرایط نگهداری ویژه است.
بازگرداندن کالاهای مرجوعی در تجارت بین المللی نقش حیاتی در تضمین کیفیت، حمایت از حقوق مصرف کنندگان، رعایت مقررات مالیاتی و گمرکی، و حفظ سلامت و ایمنی عمومی دارد. اجرای دقیق این فرآیندها با رعایت استانداردها و مقررات ملی و بین المللی، موجب تضمین تجارت قانونی و امن و افزایش اعتماد عمومی به کالاهای وارداتی می شود. سازمان جهانی گمرک (WCO) و سایر نهادهای بین المللی با تدوین استانداردها و راهنمایی های جامع، به تسهیل و مدیریت این فرآیندها کمک شایانی می کنند. رعایت این مقررات و استانداردها همکاری موثر بین کشورها و اجرای صحیح و هماهنگ رویه های گمرکی را تضمین می نماید

کاربرد در سازمان جهانی گمرک (WCO)
سازمان جهانی گمرک (WCO) به عنوان مرجع اصلی در تدوین و اجرای مقررات گمرکی بین المللی، نقشی اساسی در تنظیم و مدیریت فرآیند بازگشت کالاهای مرجوعی ایفا می کند. این سازمان با ارائه دستورالعمل ها و استانداردهای متعدد، به بهینه سازی و تسهیل رویه های گمرکی مرتبط با کالاهای مرجوعی کمک شایانی می نماید.

چارچوب استانداردهای امن و تسهیل شده (SAFE Framework)
چارچوب استانداردهای امن و تسهیل شده (SAFE Framework) که توسط WCO تدوین شده است، با هدف تضمین امنیت زنجیره تأمین جهانی و تسهیل تجارت قانونی طراحی شده است. این چارچوب شامل موارد زیر است:
تضمین امنیت زنجیره تأمین: SAFE Framework با ارائه دستورالعمل های جامع به منظور شناسایی و مدیریت مخاطرات امنیتی در زنجیره تأمین بین المللی، امنیت تجارت جهانی را تضمین می کند.
تسهیل تجارت قانونی: این چارچوب با کاهش پیچیدگی های رویه های گمرکی و ارائه راهکارهای ساده و کارآمد، به تسهیل فرآیندهای گمرکی و تجارت قانونی کمک می نماید.
مدیریت کالاهای مرجوعی: دستورالعمل های SAFE Framework در مدیریت کالاهای مرجوعی نیز کاربرد دارند، به گونه ای که بازگشت این کالاها به صورت امن و قانونی انجام پذیرد.

کنوانسیون اصلاحی کیوتو
کنوانسیون اصلاحی کیوتو (Revised Kyoto Convention) به عنوان یکی از ابزارهای کلیدی WCO، استانداردهای بین المللی را برای ساده سازی و هماهنگ سازی رویه های گمرکی فراهم می آورد. مفاد این کنوانسیون شامل:
ساده سازی رویه های گمرکی:کنوانسیون اصلاحی کیوتو راهکارهایی مؤثر برای ساده سازی و کاهش پیچیدگی های اجرایی در فرآیندهای گمرکی، به ویژه در بازگشت کالاهای مرجوعی، ارائه می دهد.
هماهنگ سازی مقررات گمرکی: این کنوانسیون استانداردهای هماهنگ شده بین المللی را تدوین می کند که به تسهیل همکاری بین کشورها و اجرای صحیح و هماهنگ رویه های گمرکی کمک می کند.
تضمین شفافیت و کارایی: کنوانسیون اصلاحی کیوتو با تضمین شفافیت و کارایی در اجرای مقررات گمرکی، نظارت بر فرآیندهای گمرکی مرتبط با کالاهای مرجوعی را تسهیل می کند.

راهنمایی ها و دستورالعمل های خاص
سازمان جهانی گمرک همچنین راهنمایی ها و دستورالعمل های ویژه ای برای مدیریت موارد خاص از جمله کالاهای مرجوعی ارائه می دهد. این راهنمایی ها شامل:
دستورالعمل های عملیاتی: WCO دستورالعمل های عملیاتی و اجرایی را برای مقامات گمرکی و سایر ذینفعان جهت مدیریت کارآمد فرآیند بازگشت کالاهای مرجوعی فراهم می کند.
راهنمایی های تخصصی: سازمان جهانی گمرک راهنمایی های تخصصی در خصوص مسائل فنی و حقوقی مرتبط با کالاهای مرجوعی، از جمله بسته بندی، حمل و نقل، و نگهداری ایمن این کالاها، ارائه می دهد.
پشتیبانی فنی و مشاوره: WCO خدمات پشتیبانی فنی و مشاوره ای به کشورها برای بهبود و تسهیل فرآیندهای گمرکی مرتبط با کالاهای مرجوعی و اطمینان از انطباق با استانداردهای بین المللی ارائه می نماید.

قوانین و مقررات مربوط به کالای مرجوعی در گمرک ایران:
کالای مرجوعی به کالاهایی اطلاق می شود که پس از ورود به کشور به هر دلیلی نیاز به بازگشت به مبدأ یا کشور ثالث دارند. این کالاها ممکن است به دلیل عدم تطابق با سفارش، کیفیت نامطلوب، مشکلات اسنادی، یا مشکلات فنی به گمرک عودت داده شوند.
کالای مرجوعی: به کالاهایی گفته می شود که پس از ترخیص از گمرک به دلایلی نیاز به بازگشت به کشور مبدأ یا کشور ثالث دارند. این کالاها باید در شرایط اولیه خود باقی مانده و هیچ گونه تغییر یا خسارتی به آنها وارد نشده باشد.

مراحل و فرآیندهای گمرکی:
ارائه درخواست مرجوعی: واردکننده موظف است درخواست کتبی خود را به همراه اسناد مربوطه شامل فاکتور، بارنامه، و گواهی عدم تطابق یا دلیل مرجوعی کالا به گمرک ارائه دهد.
بررسی و تأیید گمرک: گمرک درخواست و اسناد را بررسی کرده و در صورت احراز شرایط، مجوز خروج کالا را صادر می کند.
بسته بندی و حمل مجدد: کالا باید به صورت صحیح بسته بندی شده و آماده حمل و نقل به مقصد جدید یا مبدأ اولیه شود.

حقوق و عوارض گمرکی:
کالاهای موجود در انبارهای گمرکی: در صورتی که کالا هنوز از گمرک ترخیص نشده باشد و در انبارهای گمرکی باشد، عوارض گمرکی به آن تعلق نمی گیرد.
کالاهای ترخیص شده: اگر کالا از گمرک ترخیص شده و سپس به گمرک بازگردانده شود، بازپرداخت عوارض و مالیات های پرداختی ممکن است با شرایط و مقررات خاصی همراه باشد.

مدت زمان مرجوعی:
قوانین گمرک ایران معمولاً یک بازه زمانی مشخص را برای مرجوعی کالاها تعیین می کند. در این مدت، کالا باید به گمرک بازگردانده شود و فرآیند مرجوعی آغاز گردد.

شرایط خاص:
برخی کالاها مانند مواد غذایی فاسدشدنی، داروها، و کالاهای خطرناک ممکن است تحت شرایط خاص و مقررات دقیق تری قرار گیرند.

کاربرد کالای مرجوعی در تجارت بین المللی:
صادرات و واردات:
مدیریت کارآمد: مدیریت صحیح کالاهای مرجوعی برای حفظ روابط تجاری بین المللی و جلوگیری از خسارات مالی اهمیت بسیاری دارد.
کاهش خسارات مالی: امکان مرجوعی کالاها به واردکنندگان این اجازه را می دهد که در صورت بروز مشکلات، کالاها را بازگردانده و از خسارات مالی بیشتر جلوگیری کنند.
رعایت استانداردها: بازگرداندن کالاهایی که با استانداردهای مورد نظر مطابقت ندارند، باعث ارتقاء سطح کیفی واردات و صادرات می شود.

اسناد مورد نیاز برای مرجوعی کالا:
فاکتور فروش (Invoice): شامل جزئیات کالا و قیمت ها.
بارنامه (Bill of Lading): سند حمل و نقل کالا.
گواهی عدم تطابق یا دلیل مرجوعی (Non-conformity Certificate): سندی که دلایل مرجوعی کالا را توضیح می دهد.
مجوزهای لازم: مجوزهای صادر شده توسط مراجع قانونی و گمرک.
 
کالای مرجوعی یکی از موارد مهم در قوانین و مقررات گمرکی است که مدیریت صحیح آن برای تسهیل در تجارت بین المللی و حفظ روابط تجاری اهمیت بالایی دارد. آگاهی از مراحل، اسناد و شرایط مربوط به مرجوعی کالاها می تواند به واردکنندگان و صادرکنندگان کمک کند تا در صورت نیاز، به صورت مؤثر و کارآمد اقدام کنند. مدیریت صحیح و کارآمد این فرآیندها نه تنها به کاهش خسارات مالی کمک می کند بلکه باعث ارتقاء سطح کیفی تجارت بین المللی نیز می شود.




بازگشت به فهرست